merhaba,
sayın tikici'nin ilk mesajına dönüyorum.
evlilik işlemi temelde bir idari işlemdir diyor sayın tikici. bir yönüyle çok haksız sayılmaz; birliğin kurulması ile oluşan sonuçları ve sayın hukuk doktorunun konuyla ilgili ilk mesajındaki hukuksal çerçeveyi ayrıksı tuttuğumuz vakit evlendirmeye yetkili makam ister belediye başkanı, ister onun görevlendirdiği memur, ister "köy" muhtarı, isterse başkonsolos olsun, ifa ettiği görev itibariyle yaptığı işlem kamusal nitelikte olup idaridir. buraya kadar tamam. ancak bu husus sözleşmenin ancak ve ancak erkek ve kadın olmak üzere iki kişi arasında yapılan bir özel hukuk sözleşmesi niteliğine halel getirici mahiyette değildir. evet, geçerli bir evlilik ancak evlendirmeye yetkili makam önünde yapıldığı takdirde kurulabilir ve bu yön itibariyle yetkili makamın sözleşmenin kurulmasında izhari, açıklayıcı ve bu yönüyle kamusal bir işlem tesis ettiği kuşkusuz ise de, birliğin kurulmasında asıl olmazsa olmaz koşul tarafların "evet"leridir. bu "evet"ler birleşip mahsus deftere imzalar atılmak suretiyle dışa vurulduğu takdirde, evlendirmeye yetkili makamın kalan idari işlemleri, örneğin keyfiyeti nüfus idaresine bildirmekten imtina yahut ihmal etmek suretiyle ikmal etmemiş olması halinde dahi evlilik geçerlidir. sayın tikici boşanmanın da idare hukukundaki tersine işlem prensibi dairesinde aynı idari makamlar tarafından yapılmasının düşünülebileceğini söylüyor. ancak, kanımca, boşanma işlemi, başlangıçtaki evlilik işleminin geri alınması niteliğinde değildir. bir kere boşanmaya yol açan olgular söz konusu işlemin ikmalinden sonra ortaya çıkar. ikincisi, idarenin tesis ettiği işlem şu ya da bu nedenle geri alındığında, geri alındığı zamana kadar dış dünyada husule getirdiği etkiler ne olursa olsun işlemin iptali geriye, işlemin ilk tesis edildiği ana yürür. boşanma ise tamamiyle yenilik doğurucu nitelik arzetmesi nedeniyle, idari işlemi tesis eden idare tarafından ister kendi ihtiyariyle, ister başvuru üzerine geri alınmasından farklılık gösterir. boşanma halinde taraflar hiç evlenmemiş sayılmazlar. (bu konuda nüfus idarelerine yahut asliye hukuk mahkemelerine boşanmış kaydının silinmesi için başvuruda bulunanlar yahut dava açanlar var, mutlak bilginiz vardır). şu halde, kanımca, başlangıçtaki mantıksal önerme yanlıştır, yanlış önerme üzerine yapacağımız çeşitlemeler de hukuksal olmaktan uzak kalacaktır.
sayın acekin'in önerisine gelince, kanımca, bu önerinin hayata geçirilmesi çok köklü bir yasal düzenleme ve değişiklik gerektiriyor. olamaz diyemem, ancak nüfus kanunundan tutun, evlendirme yönetmeliğine, icra iflas mevzuatından alın medeni kanun sistematiğine kadar hemen herşeyin değişmesi gerekecektir. ya da hiçbir değişiklik yapılmayacak, temel hukuksal kavramlara ayrıksı bir durumun hukuki yahut fiili olarak gelişmesinin önünü açıp "bu da böyle gitsin" pratiğini yerleştireceğiz.
bir hususa daha değinmeden geçemeyeceğim. bu çok farklı bir başlık altında incelenebilir ve geniş bir konu olsa da, kimi uyuşmazlıkların yargı yoluyla çözümlenmesini sınırlandırmak suretiyle mahkemelerin iş yükünün azaltılması kısa vadeli bir çözüm tarzı gibi geliyor. son 20 yıllık süreci de düşündüğümüzde bu yoldaki çalışmaların adeta bir "akım, moda" biçiminde yargının önüne getirilmekle birlikte kısa vadede bile özel bir başarı sağlanamadığını söylemek durumundayız. korkarım, iş, "şu mahkemeler, hatta hakimler olmasa adaleti nasıl da güzel tesis ederim!" diyecek, diyebilecek kişi ve kuruluşların çıkmasına kadar varacak!
alan yöneticisi arkadaşlarım, böyle bir başlık açtıkları takdirde ilginç yazılar okuyacağız gibime geliyor.
herkese derin saygılar...

son bir not, konuyla biraz ilgili: medeni kanunumuz bakımından boşanma sebepleri dışında, çok özel ve kolay bir "evliliği sona erdirme", belki yukarıda konuşulan şekliyle "idari işlemin bir nevi geri alınması" yolu var, dediğim gibi çok kolay; bir küçük soru-ipucu ile sayın katılımcıların fikirlerini almak isterim. tc vatandaşı ve hem de uzakgörüşlü, evlenmeden önce ilerde eşimi beğenmez, küçük bir tazminatı göze alıp ondan nasıl boşanırım diye gardını alan "kötüniyetli" bir kişi ne yapmalı dersiniz?