Mesajı Okuyun
Old 03-03-2009, 20:49   #4
Av.Dr.Yahya DERYAL

 
Varsayılan

Kambiyo taahhüdünde bulunmak yani bir bono veya çek düzenlemek (imzalamak), örneğin satış sözleşmesi gibi bir alt/temel ilişki nedeniyle de yapılabilir.

Fakat kambiyo taahhüdü ile yüklenilen borç, bu alt ilişkiden ayrı ve soyut bir ilişkidir. Yani, kambiyo taahhüdünün bir alt borç ilişkisine dayanıyor olması yasal bir zorunluluk değil sadece bir olasılıktır.

Bu noktada, kambiyo taahhüdü soyut ve ayrı bir borç yüklenimi olduğuna göre, kambiyo taahhüdünün kurulması ile birlikte alt borç ilişkisinin ortadan kalkıp kalkmadığı; alt ilişkiden kaynaklanan temel borcun ödenmiş sayılıp sayılmayacağı; bir başka deyişle, burada bir "tecdit"den yani, alt borcun yenilenip kambiyo borcuna dönüşmesinden söz edilip edilemeyeceği sorunları ortaya çıkmaktadır.

Bir örnekle açıklayalım. B’nin L’ye 100 milyon TL borcu vardır. B, bu borcuna karşılık 120 milyon TL miktar üzerinden bir bono düzenleyerek L’ye veriyor. Şimdi soru şu: B’nin 120 milyon TL üzerinden bono düzenlemesi yani kambiyo taahhüdünde bulunması, L’ye olan 100 milyonluk borcunu sona erdirir mi?

Taraflar kambiyo taahhüdü ile borcun yenilendiğini ve temel borcun sona erdiğini ve yerine kambiyo borcunun geçtiğini kararlaştırmış olabilirler. Yani kambiyo taahhüdü, “ifa yerine” yüklenilmiş olabilir. Bu durumda, asıl borca bağlı (ayni ve şahsi) tüm teminatlar ortadan kalkar (BK.m.114/I). Ayrıca taahhüdün ifa yerine yapıldığını iddia eden bunu ispatla yükümlüdür. Fakat, normal bir kambiyo taahhüdü böyle bir yenilemeye (tecdit) karine teşkil etmez (BK.m.114/II).

Tarafların yenileme konusunda anlaştıkları kesin belli değilse ya da şüpheli bir durum varsa veya bu hususta herhangi bir anlaşma ya da iddia yoksa kambiyo taahhüdü "ifa yerine" değil "ifa uğruna" yapılmış demektir (BK.m.114/2).

Bunun anlamı, temel borç ilişkisinden kaynaklanan talep hakları ile kambiyo ilişkinden doğan haklar beraberce varlığını devam ettiriyorlar demektir.

Kambiyo senedi dolayısıyla borçluya başvurma mümkün olunca, adi alacağı (alt borcu) isteme hakkı da doğar. Alacaklı bu haklardan istediğini seçmekte serbesttir. Fakat adi alacağı isterse, kambiyo senedini de borçluya iade etmek zorundadır.

Eğer alacaklı kambiyo senedini ciro ederek tedavüle çıkarmış ve alacağını tahsil etmişse, ancak senet başvuru yoluyla tekrar kendisine gelirse, temel ilişkideki alacağını kullanabilir. Yoksa senet karşılığını tahsil ettiği halde alt ilişkideki alacağını da isteyemez.