MEVCUT TCK'NDA CİNSEL TACİZ

Mevcut TCK'nda 'cinsel taciz' teknik anlamda düzenlenmiş değildir.Ancak TCK'nda cinsel taciz kavramına dahil edilebilecek bazı suçlar ve kabahatler mevcuttur. Mevcut TCK'ndaki düzenlemelerden ''Adabı Umumiye ve Nizamı Aile Aleyhinde Cürümler'' Bab'ında düzenlenen söz atma,sarkıntılık, ırza tasaddi, ırza geçme, alenen hayasızca vaz'u hareket, hayasızca hareketlerin neşir vasıtasıyla, sözle veya diğer şeylerle işlenmesi, ''Şahıslara Karşı Cürümler'' Bab'ında düzenlenen hakaret ve sövme, ''Ammenin Nizamına Müteallik Kabahatler'' Bab'ında düzenlenen çirkin
ve ayıp hareketlerle halkı rahatsız etme ve ''Ahlakı Umumiyeye Müteallik Kabahatler'' Bab'ında düzenlenen edebe muhalif hareketler cinsel taciz kavramına dahil edilebilir.

AB, ABD ve UÇÖ MEVZUATINDA CİNSEL TACİZ

'Cinsel taciz'e Adalet Bakanlığı'nın hazırladığı Türk Ceza Kanunu Tasarısı'nda yer verilmiş olmakla beraber Taslak'taki bu düzenlemeler konuya ilişkin teorik bilgi yetersizliği nedeniyle eksiktir ve bu haliyle yasalaşması halinde AB normlarına aykırı olacaktır.

Cinsel taciz olayları, farklı biçimler ve derecelerde gerçekleşebildiğinden, hem öğreti hem de hukuksal metinler tarafından genel kabul gören ortak bir tanımının yapılması güçtür. Ancak cinsel tacizin tanımı, mağdurların olayı teşhisi açısından önemli olduğu kadar, çalışanların ve toplumun bu konuda eğitilmesi ve bilinçlenmesi,
konuya duyarlılığın sağlanması ve bu tanıma hukuksal sonuçlar bağlanması açısından oldukça önemlidir . AB'nce kabul edilmiş olan İşyerinde Kadın ve Erkeğin Onurunun Korunması Hakkında Karar'da ve AB düzeyinde görüşülmekte olan işyerinde cinsel tacize ilişkin bir yönergede , Amerika Birleşik Devletleri ve Uluslararası Çalışma Örgütü mevzuatında ''işyerinde cinsel taciz''in, hukuksal olarak iki biçim aldığı kabul edilmektedir:

Birincisi, cinsel rüşvet/gözdağı tacizidir ki, cinsel taleplere boyun eğmeye razı olmanın veya boyun eğmeye razı olma tekliflerinin bir çalışma/iş olanağına karşılık olmasıdır.

İkincisi ise cinsel tacizin tekrar eden bir çalışma/iş koşulu haline gelmesidir. Bu düşmanca ortam yaratan tacizdir.''

Cinsel rüşvet/gözdağı tacizi, ''işveren veya amir konumundaki bir kişinin yetkisini kullanarak ast konumundaki bir işçinin, işini veya işiyle ilgili bazı kazanımları elde etmesini veya elde tutmasını, cinsel talepleri kabul etmesi koşuluna bağlaması veya bu taleplere boyun eğmeyen işçinin bir zarara uğratılması'' olarak tanımlanmaktadır. Bu 'ya (cinsel ilişkiyi) kabul et ya da (işyerini) terk et' pazarlığıdır.

Düşmanca ortam yaratan cinsel tacizde, pazarlık sözkonusu değildir. Bu tür tacizde, işçinin işvereni, amiri, çalışma arkadaşları veya diğer üçüncü kişiler, işçinin cinsiyetinden ötürü hoşuna gitmeyen davranışlara girerek, düşmanca
veya rahatsız edici bir ortam yaratırlar ve çalışma ortamını kirletirler.

Cinsel rüşvet/gözdagi tacizi işveren veya amirler tarafindan yapilan eylemleri içerirken, düşmanca ortam genellikle
meslektaşlarin veya işçi olmayanlarin eylemlerinin sonucudur" .

-TCK TASARISI'NDA CİNSEL TACİZ-

TCK Tasarısı'nda, cinsel tacizin hukuksal biçimlerinden haberdar olunmadığı için hiyerarşik olarak üst konumunda olan kişi tarafından tacizin ve yetkinin kötüye kullanılmasının kapsamı dar tutulmuştur.

TASLAK'TA YALNIZCA HEM CINSEL RÜŞVET/GÖZDAGI TACIZI HEM DÜŞMANCA ORTAM YARATAN TACIZ BIÇIMINI ALABILEN SARKINTILIK VE SÖZ ATMA EYLEMLERI CINSEL TACIZ OLARAK
ADLANDIRILMIŞTIR. BU SUÇLARIN VE BUNLAR YANINDA IRZA GEÇME VE IRZA TASADDININ HİYERARŞİK OLARAK ÜST KONUMUNDA OLAN KİŞİLER
TARAFINDAN IŞLENMESI YETKININ KÖTÜYE
KULLANILMASI OLARAK KABUL EDILMIŞ VE DAHA AGIR BIR YAPTIRIMA BAGLANMIŞTIR.

FAKAT CINSEL TACIZE DAHIL OLAN VE GENELLIKLE DÜŞMANCA ORTAM TACIZ BIÇIMINI
ALAN DIGER SUÇ TIPLERININ (ÖRNEGIN HAKARET VE SÖVMENIN) HİYERARŞİK OLARAK ÜST KONUMUNDA OLAN KİŞİLER
TARAFINDAN IŞLENMESI YETKİNİN KÖTÜYE KULLANILMASI OLARAK KABUL EDİLMEMİŞ VE BÖYLE BIR AGIRLAŞTIRILMIŞ YAPTIRIMA BAGLANMAMIŞTIR.

OYSA KANIMCA HİYERARŞİK OLARAK ÜST KONUMUNDA OLAN KİŞİLER
TARAFINDAN YÖNELTILEN HEM CINSEL RÜŞVET/GÖZDAGI TACIZI, HEM DÜŞMANCA ORTAM YARATAN TACIZ BIÇIMINI ALAN EYLEMLER, YETKININ KÖTÜYE KULLANILMASINI OLUŞTURMAKTADIR.

ARADAKI TEK FARK, CINSEL RÜŞVET/GÖZDAGI TACIZININ "CINSEL ÇIKAR SAGLAMAK" AMACIYLA YETKININ KÖTÜYE KULLANILMASINI OLUŞTURMASIDIR.

OLMASI GEREKEN:

CINSEL TACIZE ILIŞKIN OLARAK AŞAGIDAKI BIR ÇÖZÜMÜN BENIMSENMESI DAHA YERINDE OLACAKTIR:

TCK'NDA CİNSEL TACİZ OLUŞTURAN SUÇLAR SAYIM YOLUYLA BELİRTİLMELİ VE BUNLARIN HİYERARŞİK OLARAK ÜST KONUMUNDA OLAN KİŞİLERİN,
HANGI SUÇ TIPINI OLUŞTURURSA OLSUN YETKILERINI KÖTÜYE KULLANMALARI DAHA AGIR BIR YAPTIRIMA BAGLANMALIDIR.

AKSI HALDE Adalet Bakanlığı'nın hazırladığı TCK Tasarısı'ndaki düzenlemelerin bu haliyle yasalaşması hem AB normlarına aykırılık oluşturacak, hem de adaletsizliklere yol açacaktır.

ÖNERİLEN MADDE:

Madde 317

Cinsel taciz

Kanun'da düzenlenmiş olan söz atma, sarkıntılık, ırza tasaddi, ırza geçme, alenen hayasızca vaz'u hareket, hayasızca hareketlerin neşir vasıtasıyla, sözle veya diğer şeylerle işlenmesi, hakaret, sövme, çirkin ve ayıp hareketlerle halkı rahatsız etme ve edebe muhalif hareketler, cinsel veya cinsiyet veya cinsel tercih temelli ise cinsel taciz oluşturur ve ilgili maddelerdeki yaptırımlar uygulanır.

Bu fiillerin, failce failin hüküm ve nüfuzu altında bulunan kimseye karşı işlenmesi halinde verilecek ceza ....kadar artırılır.

GEREKÇE:

Avrupa Birliği İşyerinde Kadın ve Erkeğin Onurunun Korunması Hakkında Karar'da ve Amerika Birleşik Devletleri ve Uluslararası Çalışma Örgütü mevzuatında ''cinsel taciz''in, "cinsel rüşvet/gözdağı tacizi" ve "düşmanca ortam yaratan taciz" olmak üzere iki hukuksal biçim aldığı kabul edilmektedir. Bu ayrım, ABD hukukunda hiyerarşik ilişkilerin mevcut olduğu, işyeri içinde veya dışında gerçekleşen, bütün tacizlerde uygulama alanı bulmaktadır. Hem ABD hem AB mevzuatında, failin, hüküm ve nüfuzu altında bulunan kimseyi tacizi yetkinin kötüye kullanılması olarak kabul edilmektedir. Öte yandan AB mevzuatına göre bir davranışın cinsel taciz olarak adlandırılması için, mutlaka cinsel nitelikli olması gerekmemekte, cinsel tercih veya cinsiyete dayalı tacizler de cinsel nitelikli olmasalar bile cinsel taciz olarak kabul edilmektedir. AB'ne tam üyelik sürecinde TCK'nda da AB normlarına uyumun sağlanması gerektiğinden, cinsel tacizle ilgili madde AB Uygulama Kodu'na paralel olarak düzenlenmiştir.


Yard.Doç.Dr.Kadriye Bakırcı
İTÜ İşletme Fakültesi
Hukuk Anabilim Dalı
80680 Maçka, İstanbul