T.C. YARGITAY
İçtihadı Birleştirme Genel Kurulu

Esas: 1935/103
Karar: 1935/15
Karar Tarihi: 07.06.1935

ÖZET: Kanunu Medeninin seksen sekizinci maddesinin fıkrai istisnaiyesinde yazılı fevkalade hal ve mühim sebep tayin ve tahsis edilmeyerek mutlak bırakılmış ve bu ıtlakı takyit edecek bir kayıt ve karine dahi bulunmamış olmasına göre keyfiyetin hakim tarafından takdiri icap edip mühim sebebin haml bulunması haline kasrı muvafık olamayacağı ittifakla kararlaştırılmıştır.



(743 S.K. m. 88)

Dava: Kanunu Medeninin seksen sekizinci maddesinde erkeğin on sekiz ve kızın on yedi yaşını ikmal etmiş olmadıkça evlenemiyecekleri yazılı olup ancak fevkalade haller ve pek mühim sebepler mevcut olduğu surette on beş yaşını ikmal etmiş olan erkek ve kızın evlenmesine müsaade olunmuşken dairece şimdiye kadar verilen kararlarda mühim sebep olarak (Haml) kabul edilmiş olduğundan ve halbuki kanunun mutlak olan ibaresini tayinde karine olmamakla beraber bu hükmün yalnız haml bulunmak suretine hasrı istisnanın illet ve hükmüne de muhalif düşeceğinden ve binaenaleyh heyetçe yukarda yazılı içtihattan dönmeğe lüzum görüldüğünden bahsile Genel Kurulda görüşülmek ve bu husus içtihat tevhidi suretiyle halledilmek üzere İkinci Hukuk Dairesi Yüksek Reisliğinin 6 mayıs 935 tarih ve 935/37 numaralı müzekkeresiyle daireye verilen evrak ve ilam sureti 7.6.935 tarihinde kırk üç zatın iştirakiyle toplanan Genel Kurulda okunduktan sonra söz alan Ali Himmet. Her memleketin iklim ve örf ve adetine göre evlenme sinleri tayin olunmuştur. Bu yaşlar ekseri memleketlerde muhteliftir. Malûm olduğu üzere bizim kanunumuzda da erkekte on sekiz ve kadında on yedi yaş tayin olunmuşturki gerek hıfzıssıhha ve gerek muaşeret noktasından muvafıktır. Küçük yaşta evlenme hem fertler hem de cemiyet için şüphesiz çok defa zararlı olur. Fakat bazı beşeri ve sıhhi haller ve sebeplerden naşi bu yaştan evvel evlenmeye lüzum ve ıztırar hasıl olabilir. Mesela on altı yaşında gürbüz, yetişmiş bir oğlan çocuğun lüzumu sıhhiye binaen evlenmesi iktiza edebilir. Ve kezalik on altı yaşında kimsesiz köylü bir kız çocuğun menfaat ve muhafazai ırz ve namus noktasından acilen evlenmesinde ıztırar hasıl olabilir. Ve daha bir çok misaller arz etmek mümkündür. Beşeri halleri yakından tetkik edenler bunları teslimde tereddüt etmezler. İşte kanunumuz bu gibi zaruretleri nazara alarak seksen sekizinci maddede fevkalede hallerde ve mühim sebeplere binaen on beş yaşını ikmal eden erkek ve kız için hakimin evlenmeğe müsaade edebileceğini kabul eylemiştir. Görülüyorki madde mutlaktır. Bu müsaadenin haml bulunmak haline hasrına bir güna delil ve karine de yoktur. Buna rağmen evvelce dairece mühim sebep haml bulunmak haline kasredilmek suretiyle bir çok kararlar ittihaz olunmuştur. Kanunun ıtlakına ve hadiselerin bizde bıraktığı intibalara binaen bu içtihattan rücu etmeğe lüzum görmekteyiz. Kanun mutlak olunca fevkalade hal ve mühim sebebin takdiri hakimlere bırakılmış demektir. Bu yolda içtihat hem kanuna hem de ihtiyaç ve maslahata muvafık olur.

Üye Reşit Konuk: Bizim bünyei içtimaiyemize göre vereceğimiz karar çok düşünmeyi amil olan bir keyfiyettir.

Başkan Vehbi: Bu ahvali takdir etmek takdire bırakılmış ise de suiistimale meydan vermemek lazımdır. Sinni rüşte gelmemiş iki genç gider, böyle fevkalade bir hal vücuda getirirler, hakimlerden evlenme için müsaade isterlerse buna da meydan mı vereceğiz, demeleriyle müzakerenin yeterliği onaylanarak reye konuldukta:

Kanunu Medeninin seksen sekizinci maddesinin fıkrai istisnaiyesinde yazılı fevkalade hal ve mühim sebep tayin ve tahsis edilmiyerek mutlak bırakılmış ve bu ıtlakı takyit edecek bir kayt ve karine dahi bulunmamış olmasına göre keyfiyetin hakim tarafından takdiri icap edip mühim sebebin haml bulunması haline kasrı muvafık olamıyacağı ittifakla kararlaştırılmıştır.