Alıntı: Yazan avesrayılmaz Değerli meslektaşlarım, Müvekkilim 1989 yılında kız meslek lisesinde okuduğu ve staj yaptığı dönemde SGK'ya meslek kodu kısa vadeli sigortalı olarak değil normal bir işçi gibi uzun vadeli sigortalı olarak bildirilmiştir.Bağcılar Sosyal Güvenlik Merkezi'nden gelen müzekkere ile kendisine yersiz ödeme yapıldığı ve 62.000 TL civarı borcu ödemesi gerektiği bildirilmiştir. İlk olarak okulun meslek kodunu yanlış bildirmiş olması sebebiyle burada okulun sorumluluğunun söz konusu olması gerekmez mi? Ayrıca burada SGK'nın hatası var ise hak kazanan müvekkilimin menfaati bundan etkilenir mi? SGK hak ediş tarihine kadar yaptığı ödemeleri geri isteyebilir mi? Bu hususla ilgili bulabildiğim kaynaklardan araştırma yapmaya çalışıyorum ama konum ile ilgili tatmin edici sonuçlara pek ulaşamadım maalesef, yardımcı olursanız sevinirim.

506 sayılı Kanun m.121/2: “Ancak, yanlış ve yersiz ödendiği anlaşılan her türlü gelir, aylık ve sigorta yardımları … ilgililerin sonraki her çeşit istihkaklarından kesilmek suretiyle geri alınır. Kurumun genel hükümlere göre takip hakkı saklıdır.”

Yargıtay -506 sayılı Kanun’da- “yersiz ödemede geri vermenin kapsamının belirlenmediği”nden bahisle 5510 sayılı Kanun’u esas alarak değerlendirme yapmaktadır; bu meyanda:
5510 sayılı Kanun m. 96: “Kurumca … sigortalılara … fazla veya yersiz olarak yapıldığı tespit edilen bu Kanun kapsamındaki her türlü ödemeler;
a) Kasıtlı veya kusurlu davranışlarından doğmuşsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla on yıllık sürede yapılan ödemeler, bu ödemelerin yapıldığı tarihlerden,
b) Kurumun hatalı işlemlerinden kaynaklanmışsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla beş yıllık sürede yapılan ödemeler toplamı, ilgiliye tebliğ edildiği tarihten itibaren 24 ay içinde yapılacak ödemelerde faizsiz, 24 aylık sürenin dolduğu tarihten sonra yapılacak ödemelerde ise bu süre sonundan,
itibaren hesaplanacak olan kanunî faizi ile birlikte, ilgililerin Kurumdan alacağı varsa bu alacaklarından mahsup edilir, alacakları yoksa genel hükümlere göre geri alınır…”

Fazla veya Yersiz Ödemelerin Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik madde 5’te “ilgililerin kasıtlı ve kusurlu davranışlarından” (örn: Kuruma verilen veya ibraz edilen belgelerle gerçeğe aykırı bildirimde bulunulması) ve madde 6’da da “Kurumun hatalı işleminden” (İlgililerin kasıtlı ve kusurlu davranışları dışında kalan, Kurum çalışanlarının kasıtlı veya kusurlu davranışı, ihmali, dikkatsizliği ve bilgisizliği gibi sebeplerden kaynaklanan) doğan fazla ve yersiz ödemelere ilişkin düzenleme vardır.
Durum, yukarıdaki düzenlemeler çerçevesinde değerlendirilecektir.

506 sayılı Kanun’un yürürlüğü döneminden: Yargıtay 10 HD, 15.12.2001, E-K: 2001/556-951: “Davacı Kurum, 01.07.1999 – 20.02.2000 tarihleri arasında davalı sigortalısına bağladığı aylıkları sigortalının 19.06.1973 – 01.06.1974 tarihlerinde geçen çalışmalarının kısa vadeli sigorta kollarına, tabi olduğunun tespit edilmesi üzerine başlangıç tarihi itibariyle iptal etmiştir.
Bu sebeple 01.07.1999 – 20.02.2000 tarihlerinde davalıya fuzulen ödediği … liranın tahsilini teminen … ilamsız takip yapmış, yapılan takibe davalı süresinde itiraz ederek, Kurumun hatalı emeklilik işlemlerinde kendisinin bir kusuru bulunmadığını, Kurumca fuzulen ödediğini iddia ettiği emekli maaşını infak ve iaşesi için harcadığını, olayda iyi niyetli olduğunu savunmuştur.
Gerçekten de, Kurumun kendi hatasına dayalı olarak bağladığı ve ödediği aylıkları geri istemesi, geçimini bağlanan aylıklarla ancak sağlamaya çalışan sigortalı açısından kabulü mümkün değildir. Olayda sigortalının Kurumu yanılttığı, kötü niyetli davrandığı iddia ve ispat edilemediğinden sigortalıyı kötü niyetli saymak mümkün değildir. Aksine bir düşünce, sigortalıyı aylık almağa başladığı durumundan çok kötü mali kriz içine sokar, yaşamını alt üst edebilir. Bu nedenle ödenen dava konusu aylıkların kısmen geri alınmasına ilişkin mahkeme kararı, Borçlar Kanununun 63. maddesine aykırı olup bozma nedenidir…”