Sayın meslektaşım,

Bu dava, dar yetkili mahkeme olan İcra Mahkemesinde görülen bir imzaya itiraz davası olsa idi görüşünüze katılabilirdim. Fakat dava Genel Mahkemelerde, İİK m.72 kapsamında görülecek bir menfi tespit davasıdır. Karşı yanın savunma ve delilleri kapsamında tarafların ticari defter ve belgeleri gösterilmiş ise iddianın aslı imza ile ilgili olsa dahi alacak-borç ilişkisinin mevcut olup olmadığının defterlerden de incelenmesi gerektiği düşüncesindeyim.
Zira savunma kapsamında şirket yetkilisi olmayan kişi ile ilgili, devamlı kambiyo evraklarına imza attığı, zımnen yetkili kılındığı, daha önce de bu kişi tarafından imzalanmak sureti ile borçlanılan evrakların Şirketçe ödendiği vs. savunmalar ileri sürülebilir. Örneğin bu gibi bir savunma halinde defter incelemesi kaçınılmazdır.

"...ve örneğin kambiyo senedi şirket adına yetkili olmayan kişi tarafından düzenlendiğinde, şirket yetkilisinin bu işlemi kabul etmesi halinde 388.maddedeki koşullar artık aranmaz; bu şekilde işlem yapılıp, şirket yetkilisi tarafından buna ses çıkarılmamış, daha önce de bu tür işlemler yapılagelmiş ve teamül halini almışsa burada da zımni kabulün varlığı söz konusu olur ki, bu durumda da adına işlem yapılan şirketin sorumluluğunun kabulü gerekir." (Yargıtay HUKUK GENEL KURULU E. 2011/12-549K. 2011/644 T. 19.10.2011)


Bana göre burada karşı yanın savunma ve delillerinin kapsamı önemlidir. Bunları görmeden, defter incelemesi yapılamaz demek doğru olmaz.

HMK uyarınca da m.219 ve 220 kapsamını değerlendirmeniz için aşağıda alıntılıyorum. HMK uyarınca Mahkeme zaten savunma kapsamında defter incelemesine geçebilir, buna da bir engel yok.

Alıntı: Tarafların belgeleri ibrazı zorunluluğu MADDE 219- (1) Taraflar, kendilerinin veya karşı tarafın delil olarak dayandıkları ve ellerinde bulunan tüm belgeleri mahkemeye ibraz etmek zorundadırlar. (Yangında vs. şekilde yok olmadıysa defterim yok demeniz mümkün olmayacak.)Elektronik belgeler ise belgenin çıktısı alınarak ve talep edildiğinde incelemeye elverişli şekilde elektronik ortama kaydedilerek mahkemeye ibraz edilir. (2) Ticari defterler gibi devamlı kullanılan belgelerin sadece ilgili kısımlarının onaylı örnekleri mahkemeye ibraz edilebilir. Tarafın belgeyi ibraz etmemesi MADDE 220- (1) İbrazı istenen belgenin, ileri sürülen hususun ispatı için zorunlu ve bu isteğin kanuna uygun olduğuna mahkemece kanaat getirildiği ve karşı taraf da bu belgenin elinde olduğunu ikrar ettiği veya ileri sürülen talep üzerine sükut ettiği yahut belgenin var olduğu resmî bir kayıtla anlaşıldığı veya başka bir belgede ikrar olunduğu takdirde, mahkeme bu belgenin ibrazı için kesin bir süre verir. ... 3) Belgeyi ibraz etmesine karar verilen taraf, kendisine verilen sürede belgeyi ibraz etmez ve aynı sürede, delilleriyle birlikte ibraz etmemesi hakkında kabul edilebilir bir mazeret göstermez ya da belgenin elinde bulunduğunu inkâr eder ve teklif edilen yemini kabul veya icra etmezse, mahkeme, duruma göre belgenin içeriği konusunda diğer tarafın beyanını kabul edebilir.

Aşağıda da benzer yoldan ilerleyen bir davaya ilişkin emsal karar var.

T.C. YARGITAY
19. HUKUK DAİRESİ
E. 2012/15181
K. 2013/697
T. 16.1.2013
• BONO NEDENİYLE BORÇLU OLMADIĞININ TESPİTİ DAVASI ( Takip Konusu Senetler Üzerindeki İmzanın Davacı Şirket Yetkilisine Ait Olmadığının Grofolojik İncelemede Tespit Edildiği - Ayrıca Ticari Defter Kayıtlarınında Davacı Lehine Olduğunun Kabulü )
• SENET ÜZERİNDEKİ İMZALARIN GROFOLOJİK İNCELEME SONUÇLARI ( Davacı Şirket Yetkilisine Ait Olmadığının Tespit Edildiği )
• TİCARİ DEFTER BİLGİLERİ ( Dava Konusu Edilen İki Adet Senedin Davacı Kayıtlarında Bulunmadığı - Davacının Davalıdan Borç Para Aldığına Dair Herhangi Bir Kaydın Defterlerde Bulunmadığı/Takip Konusu Bonolardaki İmzanın Davacıya Ait Olmadığı )
• SENET ÜZERİNDEKİ İMZALAR ( Davacı Şirkete Ait Olmadığı/Davacı Şirketin Borçlandırılamayacağının Kabulü - Ayrıca Koşulları Oluşmadığından Davacı Tarafın Kötüniyet Tazminat Talebinin Reddine Karar Verileceği/Menfi Tespit/Sahte İmza Bulunduğu )
• TAKİP KONUSU BONOLAR ÜZERİNDEKİ İMZANIN SAHTE OLDUĞU ( Grofolojik İncelme Neticesinde Hazırlanan Bilirkişi Raporu ve Ticari Defterler Üzernde Yapılan Araştırmalar Neticesinde Davacı Şirketin Borçlandırılamayacağının Kabulü Gerektiği )
2004/m. 72
ÖZET : Dava, bonolar nedeniyle borçlu olmadığının tespitine ilişkindir.Davacı şirkete ait ticaret sicil dosyası getirtilmiş, imzaya yetkili olan şahıslar belirlenmiştir.Takip konusu yapılan senetler üzerindeki imzaların şirket yetkilisine ait olup olmadığı hususunda yapılan grofolojik inceleme neticesinde hazırlanan raporda; iki ayrı senedin altındaki imzanın şirket yetkilisi eli ürünü olmadığı tespit edilmiştir.Ayrıca, davacı defterlerinde mali müşavir bilirkişi incelemesi yaptırılmış, hazırlanan raporda, davacı şirketin defterlerinin incelenmesinde; dava konusu edilen iki adet senedin davacı kayıtlarında bulunmadığı, davacının davalıdan borç para aldığına dair herhangi bir kaydın defterlerde bulunmadığı, ticari defterlerin açılış onaylarının bulunduğu, kapanış onaylarının bulunmadığı bildirilmiştir.Dosya içerisine alınan tüm deliller birlikte değerlendirildiğinde davacı şirket kaşesi ile kaşelenen takip ve dava konusu yapılan bonolar üzerindeki imzanın davacı şirket yetkilisince atılmadığı dolayısıyla davacı şirketin borçlandıramayacağı sonucuna varılmıştır.Ayrıca, koşulları oluşmayan davacı tarafın kötü niyet tazminatı talebinin reddine karar verilmiştir.Karar onanmalıdır.