T.C. YARGITAY
Hukuk Genel Kurulu

Esas: 2007/14-327
Karar: 2007/330
Karar Tarihi: 06.06.2007

ÖZET: Kural olarak, taşınmaz rehni sözleşmesi resmi şekilde yapılır. Taşınmaz rehni sözleşmesinin yer aldığı resmi senedin tapu memuru tarafından düzenlenmesi zorunludur. Olayda davacı kendi adına tapuda kayıtlı meskenin tamamını davalı ipotek ettirmiştir. İpotek işlemi usulüne uygun olarak resmi şekilde yapılmış olduğundan geçerlidir. Ne var ki, davacının verdiği yazılı beyan, ipoteğin davacının oğlu yararına verildiğini kabule elverişli değildir. Çünkü davacının, oğlu yararına taşınmazı ipotek ettiği yolundaki iradesini tapuda, resmi şekilde işlem yaparak yerine getirmemiştir. Bu durumda davacı ile davalı arasında yapılan emtia alımı sözleşmesi gerçekleşmediğinden, davacının davalıya borcu bulunmadığından, davacının ipoteğin kaldırılması talebi yerindedir.

(818 S. K. m. 110) (4721 S. K. m. 881, 856) (2644 S. K. m. 26)

Taraflar arasındaki <ipoteğin kaldırılması> davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Samsun Asliye Hukuk Mahkemesi'nce davanın kabulüne dair verilen 08.12.2004 gün ve 2004/15 E- 36 K. sayılı kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 14.Hukuk Dairesi'nin 26.01.2006 gün ve 2005/10678-2006/330 sayılı ilamıyla;

(...Dava, tapu kaydındaki ipotek şerhinin kaldırılması istemine ilişkindir.

İpotek, kişisel bir alacağın teminat altına alınması amacını güden ve bir taşınmaz değerinden alacaklının alacağını elde etmesini sağlayan sınırlı bir ayni haktır. İpotek tesisi için rehnedilecek taşınmaz maliki ile alacaklı arasında bir anlaşmanın olması, Türk Medeni Kanunun 856.maddesi uyarınca da bunun tapu siciline tescil edilmesi gerekir.

İpotek halen mevcut ve ileride doğması olası bir alacağı tazminat altına alır. Alacak, sona erdiği halde veya borç ilişkisi hiç doğmamışsa taşınmaz maliki ipoteğin kaldırılmasını dava yoluyla talep edebilir.

Somut olayda; davacı, davalı lehine 32 parsel sayılı taşınmazda 1/55 arsa paylı zemin kat 4 numaralı meskeni için 5.2.2002 tarihinde 20 milyar bedelli ipotek tesis etmiş, ne var ki, davalı ile yapılması düşünülen ticari ilişkiden vazgeçildiğini, ipoteğin sebepsiz kalması sebebiyle terkinini istemiştir.

Mahkemece, istem hüküm altına alınmış, kararı davalı temyiz etmiştir. Az yukarıda sözü edildiği üzere ipotek tesisinden amaç, bir alacağın teminat altına alınması, bunun ipotek konusu taşınmaz değerinden sağlanmasıdır. İpotek kişisel bir borç için veya üçüncü bir kişinin borcunu taahhüt için kullanılabileceği gibi, bu borcun ipoteğin tesisi sırasında mevcut olması da gerekmez. Olayda; taraflar arasında tesis edilen 5.2.2002 tarihli ipotek işlemi geçerlidir. Her ne kadar ipotek senedinde ipoteğin davalı şirketten alınan veya alınacak malların teminatı olacağı yazılmış ise de; davacı içeriğini ve imzasını inkar etmediği 6.2.2002 tarihli taahhütnamesinde ipoteğin oğlu olan Erdal Ç.....'e ait Beril Dağıtım Pazarlamanın, davalıdan almış ye alacağı olan mallara karşılık kurulduğunu kabul etmektedir. Davalının bu beyanı düzenlemesi Borçlar Kanunun 110.maddesinde yapılan garanti aktinin özel bir türü olan başkasının fiilini taahhüt etme anlamındadır. Burada edim taahhüdünde bulunan borçlu diğer bir şahsın verme, yapma veya yapmama şeklindeki bir edimini kendi adına ve hesabına yaptığı bir beyanla taahhüt eder. Bu sözleşmenin geçerliği ise özel bir şekle tabi değildir. Taraflar arasındaki 5.2.2002 günlü ipotek sözleşmesi biçimine uygun ve geçerli olduğuna, davalı yanca da ipoteğin Erdal Ç.....'e ait Beril Pazarlama için verildiği kabul ve garanti edildiğine, Erdal Ç.....'le davalının ticari ilişkisinin devam etmesine ve bu sahsın davalıya borçsuzluğu ileri sürülmediğine göre davanın reddi gerekirken borç ilişkisinin mahiyetinde ve nitelendirilmesinde nitelendirilmede yanılgıya düşülerek istem hüküm altına alındığından karar bozulmalıdır...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

Temyiz Eden: Davalı vekili

Hukuk Genel Kurulu Kararı

Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Dava, ipoteğin kaldırılması isteğine ilişkindir.

Davacı, davalı şirket ile gerçekleştirmeyi düşündükleri emtia alımı karşılığında, 32 parselde kayıtlı taşınmaz üzerindeki 4 nolu bağımsız bölümün tapu kaydına davalı yararına ipotek koydurttuğunu, alım satım ilişkisi gerçekleşmeyince ipoteği kaldırmak istediğini, davalı tarafın karşı koyduğunu ileri sürerek, tapu kaydındaki ipotek şerhinin kaldırılmasını talep ve dava etmiştir.

Davalı şirket vekili, davalı şirket tarafından Samsun Bölge Bayii Erdal Ç.....'e su satışı yapıldığını, cari hesap açıldığını; Erdal Ç.....'in babası davacının davalı şirket yararına 05.02.2002 tarihinde ipotek tesis ettirdiğini; bu ipotek işleminin Erdal Ç.....'in aldığı, alacağı malların teminatını teşkil etmek üzere gerçekleştirildiğini; hatta 06.02.2002 tarihinde davacının noter huzurunda teminatın oğlu Erdal Ç..... yararına olduğunu yazılı olarak beyan ettiğini, davanın reddini cevaben bildirmiştir.

Mahkemece davanın kabulüne ilişkin olarak kurulan hüküm Özel Dairece yukarıda yazılı gerekçeyle bozulmuştur.

İpotek kişisel bir alacağı güvence altına alma amacı güden, kıymetli evraka bağlı olmayan ve bir taşınmazın değerinden alacaklının alacağını elde etmesi olanağını sağlayan sınırlı ayni haktır. MK'nun 881.maddesine göre, <alen mevcut olan veya henüz doğmamış olmakla beraber doğması kesin veya olası bulunan herhangi bir alacak, ipotekle güvence altına alınabilir.

Kural olarak, taşınmaz rehni sözleşmesi resmi şekilde yapılır (MK.m.856/II). Taşınmaz rehni sözleşmesinin yer aldığı resmi senedin tapu memuru tarafından düzenlenmesi zorunludur. (TK.m.26). Resmi şekil bir geçerlilik şartı olduğundan, bu şarta uyulmadan yapılan sözleşmeler geçersiz sayılır.

Resmi şekil zorunluluğu, taşınmaz rehninde değişiklik yapılması halinde de geçerlidir.

Somut olayda davacı Ali Ç....., kendi adına tapuda kayıtlı, 32 parsel 4 nolu meskenin tamamını davalı Kayseri Şeker Fabrikası A.Ş.'den aldığı ve alacağı malların teminatını teşkil etmek üzere 05.02.2002 günü ipotek ettirmiş; 06.02.2002 günü ise bu ipoteği, oğlu Erdal Ç.....'e ait olan <Beril Dağıtım Pazarlama>nın aynı şirketten aldığı ve alacağı malların karşılığı olarak verdiğini ifade eden yazılı beyanda bulunmuştur. 05.02.2002 günü ipotek işlemi davacı Ali Ç..... ve davalı şirket yönünden usulüne uygun olarak resmi şekilde yapılmış olduğundan geçerlidir.

Ne var ki, 06.02.2002 günü davacının verdiği yazılı beyan, ipoteğin davacının oğlu yararına verildiğini kabule elverişli değildir. Çünkü davacının, oğlu yararına taşınmazı ipotek ettiği yolundaki iradesini Tapu Kanununun 26.maddesi uyarınca tapuda, resmi şekilde işlem yaparak yerine getirmemiştir.

Bu durumda davacı ile davalı arasında yapılan emtia alımı sözleşmesi gerçekleşmediğinden, davacının davalıya borcu bulunmadığından, davacının ipoteğin kaldırılması talebi yerindedir.

Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, mahkeme kararında açıklanan gerektirici nedenlere ve özellikle delillerin değerlendirilmesinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, usul ve yasaya uygun bulunan direnme kararının onanması gerekir.

Sonuç: Davalı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile direnme kararının yukarıda açıklanan nedenlerle ONANMASINA ve aşağıda dökümü yazılı 94.90 YTL. bakiye temyiz ilam harcının temyiz edenden alınmasına, 06.06.2007 gününde oyçokluğu ile karar verildi. (¤¤)

Sinerji Mevzuat ve İçtihat Programı