T.C.
YARGITAY
Hukuk Genel Kurulu



o KİRACILIĞIN TESBİTİ DAVASI
o İHALE KANUNU UYARINCA KİRAYA VERİLEN TAŞINMAZLARA UYGULANACAK HÜKÜMLER
o TAHLİYE SEBEPLERİ

( 6570 s. GMKHK m. 1, 7, 14 ) ( 1086 s. HUMK m. 429 ) ( 2886 s. İhale K m. 75, 94 )

Taraflar arasındaki "kiracılığın tespiti" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Edirne Asliye 2. Mahkemesince davanın reddine dair verilen 27.02.2008 gün ve 2008/17-51 ın incelenmesi davacı vekili istenilmesi üzerine, Yargıtay 13. Hukuk Dairesinin 06.11.2008 gün ve 2008/6555-13155 ilamı ile;

(...Davacı, Kapıkule Gümrük sahası Çıkış Ünitesindeki 19 nolu mağazayı davalıdan 10.12.2004 başlangıç tarihli 5 yıl süreli kira sözleşmesi ile kiraladıklarını, davalı tarafça gönderilen 02.01.2008 tarihli yazı ile "yapılacak modernizasyon çalışmaları nedeniyle kira n tek taraflı fesh edildiğinin ve 15 gün içinde tahliyesinin istendiğinin, olmadığı taktirde 2886 yasanın 75. si tahliyenin sağlanacağının" bildirildiğini, oysa kira sözleşmesinin 6570 yasaya tabi olduğunu, kira süresinin henüz dolmadığını, davalı tarafından bildirilen sebebin sözleşmenin 1. maddesindeki sebeplerden olmadığını, tahliyeye ilişkin alınmış bir karar nı sürerek kiracılığının tespiti ile kira sözleşmesinin 10.12.2009 tarihine kadar devam ne ilişkin giderilmesine karar ni istemiştir.

Davalı, kira sözleşmesinin 2886 sayılı yasaya tabi olup 6570 sayılı yasa hükümlerinin uygulanamayacağını, kira sözleşmesinin Özel Şartlar 1. maddesinde "...yap işlet modeline ilişkin protokolün Gümrük imzalanması" halinde sözleşmenin tek taraflı feshedileceğinin ve kiracının Hazineden hiçbir hak ve tazminat talebinde bulunmaksızın tebligat sı 15 gün içinde taşınmazı tahliye edeceğinin" kararlaştırıldığını, tahliyenin buna göre istendiğini, Yap işlet devret sözleşmesinin imzalandığını savunarak davanın reddini dilemiştir.

, ki 1. madde uyarınca tahliyenin istenmiş olduğuna dayanılarak davanın reddine karar verilmiş; hüküm davacı tarafından edilmiştir.

1- Taraflar arasında düzenlenmiş olan 10.12.2004 başlangıç tarihli 5 yıl süreli kira sözleşmesi gereği taşınmazın 2886 sayılı yasaya göre kiraya verildiği sabittir. Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufunda bulunan taşınmazlar 2886 sayılı yasanın yürürlüğe girmesi ile 6570 sayılı yasa n çıkarıldığından bu taşınmazların kira sözleşmeleri hakkında 6570 sayılı yasa hükümleri uygulanmaz. Bu tür nitelikteki taşınmazların kira sözleşmeleri, 2886 sayılı yasanın 75. maddesi uyarınca kira süresinin bitim sona erer. Somut olayda kira sözleşmesinin 10.12.2009 tarihinde sona ereceği anlaşılmaktadır. Her ne kadar davalı tarafça sözleşmenin Özel şartlar 1. maddesine dayanılarak tahliye istenmekte ise de; sözleşmenin bu ancak sözleşmenin süresi sonraki dönem için geçerlilik arz edecektir. Bunun dışında davalı tarafça, davacının feshi gerektiren sözleşmeye aykırı davranışları olduğuna, kira bedellerini ödemediğine veya bu konuda temerrüde düşürüldüğüne ilişkin dosya içerisinde herhangi bir iddia ve bulunmamaktadır. Hal böyle olunca mahkemece davacının kiracılığının tespiti ile muarazanın giderilmesine karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçe ile davanın reddine karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.

2- Bozma nedenine göre davacının sair itirazlarının incelenmesine yer olmadığına karar verilmiştir...),

Gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

Genel Kurulunca incelenerek direnme süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği

Dava; kiracılığın tespiti ve davalının bu konudaki muarazasının meni istemine ilişkindir.

Mahkeme; arasındaki kira sözleşmesinin özel şartlar bölümünün 1. yle, davalı idarenin belli şartların oluşması halinde kira sözleşmesini tek taraflı feshetme hakkını kendi uhdesinde , davacının da bunu kabul ettiği, sözleşmenin anılan maddesinde sözü edilen yap işlet devret modeli çerçevesinde Gümrük Müsteşarlığı ile Gümrük ve Turizm İşletmeleri A.Ş. ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği arasında sözleşme imzalandığına ve davalı idare sözleşmedeki hüküm kira sözleşmesini feshettiğine göre, işleminde sözleşmeye aykırı herhangi bir yön bulunmadığı; taşınmazın 2886 Yasaya göre kiraya verildiği, sözleşmede taraflar fesih hak ve yetkisini iradeleri ile kabul ettiğine göre, sözleşme 6570 Sayılı Yasa kapsamına dahil olsa dahi, sözleşmede belirtilen davalının şartlar oluştuğunda sözleşmeyi feshetme hakkına sahip olacağı, sözleşmeye uygun fesih nedeni ile taşınmazda fuzuli şagil durumuna gelen davacının 2886 Sayılı Yasanın 75. maddesi gereğince de hukuka aykırı bir yön bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar vermiş; Özel Daire metni yukarıda bulunan ilamla bu kararı bozmuş; Yerel Mahkeme önceki gerekçesini tekrarlayarak ve sözleşmenin 1. maddesindeki tahliyeye ilişkin n, ancak sözleşmenin devamı sırasında uygulanabileceğini belirterek direnme kararı vermiştir.

2886 sayılı Devlet İhale u çerçevesinde yapılan sonucunda taraflar arasında düzenlenen 10.12.2004 tarihli ve beş yıl süreli kira sözleşmesiyle, Kapıkule Gümrük sahası Ünitesinde bulunan mağazanın davacı şirkete kiraya ; sözleşmenin Özel Şartlar bölümündeki 1. maddede, Yap-İşlet-Devret modeline ilişkin protokolün Gümrük Müsteşarlığınca imzalanması veya serbest bölge çalışmalarının başlaması halinde, kira sözleşmesinin tek taraflı feshedileceğine, kiracının Hazineden hiçbir hak ve tazminat talebinde , yapılacak tebligatı takip eden 15 gün içerisinde taşınmazı tahliye edeceğine dair hüküm bulunduğu, bu hükümde sözü Yap-İşlet-Devret modeline ilişkin sözleşmenin 27.08.2007 tarihinde imzalandığı, davalı gönderilen 02.01.2008 günlü , Kapıkule Gümrük modernizasyon çalışmalarına başlanılacağı gerekçesiyle kira sözleşmesinin tek taraflı feshedildiği belirtilmek suretiyle tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içerisinde boş olarak tesliminin istenildiği, aksi takdirde; 2886 sayılı İhale un 75. maddesine göre tahliyenin sağlanacağının bildirildiği dosya sabittir ve bu yönler çekişmesizdir.

Görülmekte olan davada, davacı vekili, 2886 sayılı Kanun sonucunda taraflar arasında düzenlenen kira sözleşmesinin 6570 Sayılı Kanuna tabi ileri sürmüş ve kiracılığın tespiti istemini bu gerekçeye dayandırmıştır.

Hukuk Genel Kurulundaki görüşmede, taraflar arasındaki kira sözleşmesinin tahliye sebepleri bakımından 6570 sayılı Gayrimenkul Kiraları Hakkında Kanun kapsamında olup, olmadığı hususu öncelikle tartışılıp,

18.05.1955 tarihinde kabul edilen 6570 sayılı Gayrimenkul Kiraları Hakkında Kanunun 14. maddesinde "2490 sayılı Artırma, Eksiltme ve İhale Kanununa tabi olarak kiraya verilen gayrimenkuller hakkında da bu kanun hükümleri tatbik olunur." hükmü bulunmaktadır.

Bu hükümde atıf yapılan 02.06.1934 tarih ve 2490 sayılı Artırma, Eksiltme ve İhale Kanunu, sonradan 08.09.1983 tarih ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 94. maddesiyle yürürlükten kaldırılmış, ancak, 6570 sayılı Kanunun 14. maddesinde bu yönden bir değişiklik yapılmamış; ce, anılan 14. madde, yürürlükte olmayan bir kanuna atıf yapan içeriğiyle varlığını sürdürmüştür.

Hem 2490 sayılı Artırma, Eksiltme ve İhale Kanunu ve hem de onu yürürlükten kaldırarak aynı yeniden düzenleyen 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu; kamu kurumlarının , kira ve benzeri konularda yapacakları ihalelerin yöntemlerine, ve sonuçlarına ilişkin

Gerek bu durum ve Kanun Koyucunun 2490 sayılı Kanun yürürlükten kaldırılmış olmasına rağmen, 6570 sayılı Kanunun ona atıf yapan 14. maddesinde bir değişiklik yapma gereğini duymamış olması, 14. maddedeki atfın, 2490 sayılı Kanunu yürürlükten kaldıran ve onun yerine yürürlüğe giren 2886 sayılı Kanuna yönelik olarak da devam ettiğinin kabulünü gerektirmektedir.

Dolayısıyla; 2886 sayılı Devlet İhale Kanununa göre kiraya verilen taşınmazların da (6570 sayılı Kanunun 1. maddesinde öngörülen koşulları taşımaları ), 6570 sayılı Kanun kapsamında olacaklarının ve bunlara ilişkin kira sözleşmeleriyle ilgili olarak, ancak 7. maddede tahdidi olarak sayılan nedenlerden birine ve ilam alınmak suretiyle tahliyenin sağlanabileceğinin kabulü gerekir.

Somut olay bu değerlendirildiğinde: kira sözleşmesini fesih beyanını ve tahliye istemini , taraflar arasındaki kira n değinilen 1. maddesinde öngörülen hal (Yap-İşlet-Devret ilişkin sözleşmenin imzalanmış olması), 6570 sayılı Kanunun 7. maddesinde tahdidi olarak düzenlenen tahliye sebepleri arasında yer

Ne var ki; somut olayda, taraflar ki kira sözleşmesine konu nitelikleri 6570 sayılı Kanun kapsamında bulunup, bulunmadığı 1. maddesinde öngörülen şekilde belediye teşkilatı olan , iskele, liman ve istasyonlardaki taşınmazlardan olup, dosya kapsamından açıkça anlaşılamamaktadır.

Hal böyle olunca; Mahkemece öncelikle davaya konu taşınmazın (kiralananın) 6570 sayılı Kanun kapsamında bulunup, bulunmadığı belirlenmek suretiyle, eğer anılan Kanun kapsamında ise davalının kira bitiminden önce sözleşmenin 1. maddesi hükmüne olarak yarattığı önlenmesine ve davacının kira sonuna kadar bu sıfatının devam edeceğinin tespitine karar verilmesi; nitelikleri itibariyle taşınmazın 6570 sayılı Kanun kapsamında bulunmadığının belirlenmesi ise, söz konusu sözleşme hükmüne geçerlilik tanınarak uyuşmazlığın çözülmesi gerekir.

Mahkemenin incelemeyle ve değerlendirmeye dayalı olarak verdiği direnme kararı, açıklanan bu değişik gerekçeyle bozulmalıdır.

: Davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının yukarıda açıklanan değişik gerekçeyle 429. maddesi gereğince BOZULMASINA, istek halinde temyiz peşin harcının geri verilmesine, 08.07.2009 oybirliğiyle karar verildi.