T.C.
YARGITAY
11. HUKUK DAİRESİ
E. 1988/4550
K. 1989/1637
T. 16.3.1989
• BORCUN YERİNE GETİRMESİNİ TALEP ( Sözleşmedeki - Kendi Borcunu Ödemiş Olmak Zorunluluğu )
• SÖZLEŞMEDEKİ BORCUN YERİNE GETİRİLMESİNİ TALEP ( Kendi Borcunu Ödemiş Olmak Zorunluluğu )
• CEZAİ ŞART TALEBİ ( Akdin Feshinde Haklılığın Tesbiti )
• AKDİN FESHİNDE HAKLILIK ( Cezai Şart Talep Edebilme Koşulu )
818/m.81,106,107
ÖZET : Davacı şirketin davalıların istihkaklarını sözleşme hükümlerine uygun biçimde ödediğinin anlaşılması halinde davalıların böyle bir durumda iş makinalarını iş yerinden alıp götürmeleri işe devam etmeyeceklerinin açık bir delili olup davacı şirketin BK.nun 106/f.I maddesi uyarınca münasip bir mehil tayin etmesinin bir faydası olamayacağından BK.nun 107/b.1. maddesine göre bu ihtimalde davacı şlrketin akdi feshetmekte haklı olduğu kabul edilerek davacı şirketin cezai şart alacağının tahsiline karar verilmelidir.

DAVA : Taraflar arasındaki davadan dolayı Yozgat Asliye Hukuk Mahkemesi`nce verilen 8.3.1988 tarih ve 748-370 sayılı hükmün temyizen tetkiki davacı vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla dosyadaki kağıtlar okundu gereği konuşulup düşünüldü:

KARAR : Davacılar vekili müvekkillerinin taşıma sözleşmesi nedeniyle, davalılardan 10.000.000.- TL. alacaklı olduğunu, yapılan icra takibinin itiraz üzerine durduğunu ileri sürerek 10.207.400.- TL.ya baliğ olan alacağın faiziyle birlikte davalılardan müteselsilen tahsilini talep etmiştir.

Davalılar vekili müvekkili V. ile davacı şirket arasında akdolunan 12.3.1936 tarihli sözleşmeyle adıgeçen davalının davacı şirkete taşıma taahhüdünde bulunduğunu, sözleşmede imzası bulunmayan diğer davalı Y.`a husumet yöneltilemeyeceğini, davalıların bu sözleşmeye riayetsizlik halinde ödenecek cezai şartın teminatını oluşturmak üzere davacı şirketin emrine 10.000.000.-TL.lık bir senet imzaladıklarını, bu senedi ciro yoluyla edinen diğer davacı H.`in kambiyo senetlerine mahsus yolla davalılara karşı takibe giriştiğini, davalıların şikayet üzerine tanzim tarihini taşımayan senedin bono vasfında olmadığını saptayan İcra Tetkik Mercii`nin takibin iptaline karar verdiğini, kambiyo senedi niteliği olmayan senedin cirosu geçersiz olduğundan davacı H.`in davacı sıfatının bulunmadığını, sözleşmeyi haksız ve tek yanlı olarak fesheden davacı şirketin de cezai şart isteyemeyeceğini, davacı şirketin yapılan taşıma işlerinin bedelini ödemeden ve davalıya münasip bir mehil vermeden sözleşmeyi fesh etmekte haksız olduğunu, kaldı ki sözleşmede öngörülen taşıma vasıtalarıyla bu hacimdeki bir işin yapılmasının imkansız bulunduğunu savunmuştur.

Mahkemece taşıma sözleşmesinin davacı şirketçe tek yanlı olarak feshedildiği, fesihte davalı tarafın kusuru bulunmadığının uzman bilirkişi raporuyla saptandığı, bu durumda cezai şartın istenemeyeceği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Hüküm davacılar vekilince temyiz edilmiştir.

1 - Davacı H.`in taşıma sözleşmesine taraf olmaması nedeniyle sözleşmeye dayanarak bir hak ileri süremeyeceğine, cezai şartın teminatını oluşturmak üzere davalıların davacı şirket emrine düzenledikleri senet tanzim tarihini içermemesi nedeniyle bono vasfı taşımadığı cihetle bu senedin cirosu geçersiz olup senette yazılı alacağı davalı H.`e aktarmadığına göre adı geçen davacının aktif husumet ehliyeti bulunmadığından davanın reddi davacı H. bakımından sonucu itibariyle isabetlidir.

2 - Davacı şirket ile davalı V. tarafından imzalanmış olmakla birlikte davalılar yekilinin keşide ettiği 17.4.1986 tarihli ihtarname içeriğinden diğer davalı Y.tarafından da benimsendiği anlaşılan 12.3.1986 tarihli sözleşmeye göre davalılar davacı şirketin taşıma müteahhidi olduğu Yozgat ... Fabrikasında taşıma ve yükleme işleri yapmayı ve bu amaçla en az ( 2 ) yükleyici ile ( 5 ) taşıyıcı iş makinasını iş yerinde bulundurmayı üstlenmişlerdir. Sözleşme süresinin Eylül/1986 da sona ereceği anılan sözleşmede belirtildiği halde davacı şirketin talebi ile Fabrika sahasında 14.4.1986 tarihinde yapılan delil tespitinde davalıların bu makinaları bulundurmadıkları saptanmış olup bu husus davalılar bakımından akde aykırılık teşkil eder.

Ne var ki mezkür sözleşmeye göre davalı taşıyıcıların yaptıkları iş nedeniyle hak ettikleri ücretlerin davacı şirketçe ( 15 ) gün zarfında ödenmesi lazım gelip davalılar tahakkuk eden istihkaklarının davacı şirket tarafından ödenmediğini, yapılan işlerin bedelini ödemeyen şirketin işe devam edilmesini istemeğe hakkı olmadığını ve davacı şirketin akdi haksız feshettiğini savunmuşlardır. Davacı şirket yapılan işlerin bedelini sözleşmenin öngördüğü süre zarfında davalılara ödememiş ise BK.nun 81. maddesine göre davalıların işe devam etmelerini istemekte haklı sayılamaz ve bu hususun ispatı halinde sözleşmenin davalıların kusuru nedeniyle feshinden söz edilemez.

Bu durumda uzman bilirkişilerce gerek tarafların ticari defter ve belgeleri gerekse Yozgat ... Fabrikasının bu hususla ilgili kayıtları incelenmek suretiyle davalıların davacı şirket hesabına ne miktar iş yaptıkları, bu işin bedelinin neye baliğ olduğu, davalıların hak ettiği ücretin hangi tarihlerde ve ne miktarlarda kendilerine ödendiği ve sözleşme şartlarına uygun olup olmadığı incelenerek davacı şirketin ödemelerini zamanında yapmaması nedeniyle davalıların işi bıraktıkları sonucuna varıldığı takdirde şimdi olduğu gibi davanın reddine karar verilmelidir.

Yapılan incelemeler sonunda davacı şirketin davalıların istihkaklarını sözleşme hükümlerine uygun biçimde ödediğinin anlaşılması halinde ise davalıların böyle bir durumda iş makinalarını iş yerinden alıp götürmeleri işe devam etmeyeceklerinin açık bir delili olup davacı şirketin BK.nun 106/f.I maddesi uyarınca münasip bir mehil tayin etmesinin bir faydası olamayacağından BK.nun 107/b.1. maddesine göre bu ihtimalde davacı şlrketin akdi feshetmekte haklı olduğu kabul edilerek davacı şirketin cezai şart alacağının tahsiline karar verilmelidir.

Mahkemece bu hususlar üzerinde durulmaksızın noksan tahkikatla hüküm kurulması usule ve Yasa`ya aykırı olup hükmün davacı şirket yararına bozulmasını gerektirmiştir.

SONUÇ : Yukarda ( 1 ) nolu bentte yazılı nedenle davacı H.`in temyiz itirazlarının reddi ile hakkındaki hüküm fıkrasının ONANMASlNA, hükmün ( 2 ) nolu bentte açıklanan nedenlerle davacı şirket yararına BOZULMASINA, oybirliğiyle karar verildi.

yarx