Belirttiğiniz gibi Tapu tahsis belgesi ilgilisine "şahsi hak" tanıyan, belirli şartlar gerçekleştiğinde ya da gerçekleşmediğinde iptali mümkün bir belgedir ve belirli kurumlar tarafından verilmektedir. Konu hakkında daha önce yaptığım bir araştırma aşağıdadır. Umarım işinize yarar:

(Organize sanayi Bölgelerinin arsa tahsisi diye bir durum da Organize Sanayi Bölgeleri Kanununda düzenlenmiştir.)
İlgi: 14 Mart 1984 gün ve 1463 sayılı genelge.
7/Haziran/1986 gün 19130 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiş bulunan 3290 sayılı Kanunla, 2981 sayılı İmar ve Gecekondu Mevzuatına aykırı yapılara uygulanacak bazı işlemler ve 6785 sayılı İmar Kanununun Bir Maddesi Değiştirilmesi Hakkında Kanunda değişiklik yapılmış ve yeni hükümler getirilmiş bulunulduğundan ilgili genelge yürürlükten kaldırılarak 3290 sayılı Kanunla değişik 2981 sayılı Kanunun İdaremizi ilgilindiren hükümleri ekli yönergede yeniden açıklanmıştır.
İKİNCİ KISIM
TAPU SİCİL MÜDÜRLÜKLERİNCE YAPILACAK İŞLEMLER
1 - Gecekondulara Tapu Tahsis Belgesi Verilmesi
2981 sayılı Kanunun değişik 10 ncu maddesinin (a) fıkrası ile; Hazine, belediye, il özel idarelerine ait veya Vakıflar Genel Müdürlüğünün idaresindeki araziler üzerinde yapılmış gecekonduların sahiplerince bu Kanunla tanınan süreler içerisinde ilgili idarelere müracaat ederek yeminli bürolara başvuranlara başvuru tarihinden itibaren yeminli özel teknik bürolarca ilgili idarelere devredilen dosyaların da ilgili idarece 2 ay içerisinde işlemlerinin sonuçlandırılıp hak sahiplerine tapu tahsis belgesi verileceği hükmü getirilmiştir.
Tahsisi yapacak idareler, bu Kanun hükümlerinden yararlanmak için müracaat eden gecekondu hak sahiplerinin, müracaat formuna eklediği ve yeminli özel teknik bürolarca doldurulmuş tesbit ve değerlendirme belgelerinden yararlanmak suretiyle gecekondunun durumunu tesbit ettirerek, hak sahiplerine (400) m2 den fazla olmamak üzere araziyi tahsis edeceklerdir. (400 m2 den fazla alan işgal eden yapılarda, fazlalıkların ne şekilde değerlendirileceği kanunun 9/b maddesinde açıklanmıştır.)
Görevli idarenin gecekondu hak sahiplerine yapacağı tahsis için lüzumlu olan tapu tahsis belgesi daha önceden gönderilmiş olup, ihtiyaç anında bulunmadığı takdirde örneğine uygun şekilde teşkilatımızı veya görevli idarelerce çoğaltılması mümkündür.
Tapu tahsis belgesi, İstanbul Boğazı sahil şeridi öngörünüm bölgeleri ile Çanakkale Boğazında 2 Haziran 1981 tarihinden, bu alanlar dışında ise 10 Kasım 1985 tarihinden önce Hazine, belediye, il özel idarelerine ait veya Vakıflar Genel Müdürlüğünün idaresindeki arsa ve araziler üzerinde yapılmış gecekondulara verilecektir.
Bu belgelerin ilgili bölümleri, yeminli özel teknik bürolar ve tahsisi yapacak idare tarafından belgenin arka sahifesindeki açıklamalara göre üç nüsha olarak doldurulacaktır.
Tapu tahsis belgesinin (1 ve 2) nolu bölümlerindeki bilgiler tapu sicili ile karşılaştırılıp uygunluğu anlaşıldıktan sonra (7) numaralı bölümün boş kısımlarına tarih ve yevmiye numarası yazılarak tapu sicil müdürü tarafından mühür konulmak suretiyle imzalanacaktır.
Tahsise konu taşınmaz malların tapu kütük sahifelerinin, (kadastro görmeyen yerlerde zabıt defterinin) beyanlar hanesine ilgili idarece, belgenin 1,3,4 ve 6 ncı bölümlerinde verilen bilgilere dayanılarak (haritasında ...........numaralı ..............m2 yüzölçümlü gecekondu hak sahibi....................'ya tahsis belgesi verilmiştir. ....../....../Y. No: "şeklinde belirtme yapılacaktır. Belirtmelerin fazla olması sebebiyle beyanlar hanesi yetersiz kalıyorsa, Tapu Sicil Tüzüğünün 85 inci maddesi kıyasen uygulanarak, beyanlar hanesine "298 sayılı Kanuna göre yapılan tahsislere ait liste, kütük sahife dosyasındadır" şeklinde belirtme yapıldıktan sonra tahsislerin yazıldığı listeler kütük sahife dosyasında mahafaza edilecektir. Aynı parselle ilgili olarak sonradan gelen talepler de bu listeye yevmiye ve tarih sırasıyla ilave edilecektir.
Bu belirtme yapıldıktan sonra tapu tahsis belgesi'nin, birinci beyaz nüshası evrakı müsbite olarak kütük sahife dosyasında saklanacak, diğer beyaz nüshası, tahsisi yapan idareye zimmet karşılığında teslim edilecektir. Sarı zeminli birinci nüsha tapu tahsis belgesi gecekondu hak sahibine verilecektir. Tapu tahsis belgesinin tanzimine esas teşkil edecek belgeler görevli idarece saklanacağından tapu sicil müdürlüklerince bu belgeler istenmiyecektir.
Tapu tahsis belgesi verildikten sonra, gecekondunun, hak sahibini niteliklerini taşıyan bir başka kişiye haricen satılması halinde, tahsisi yapan idarenin talebi üzerine daha önce yapılan belirtme terkin edilerek, yeni hak sahibi adına tahsis belirtmesi yapılacaktır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TAPU TAHSİS BELGELERİNİN VE TAPULARIN İPTALİ
2981 sayılı Kanunun değişik 10 uncu maddesinin (b) fıkrasının son bendinde "Hak sahibi olmadığı halde tapu verilen kişilerin tapuları re'sen iptal edilir" hükmü yer almaktadır.
Bu nedenle, gerçek hak sahibi olmadığı halde her hangi bir nedenle tapu tahsis belgesi veya tapu verilen kişilerin hak sahibi olmadıkları yahut tahsis veya tapusu verilen yerlerde gecekondularının bulunmadığı anlaşılırsa, ilgili idarece tahsisin veya tapunun iptali mümkündür.
İlgili idarece, tahsis veya tapunun iptal edildiğinin bildirilmesi durumunda, herhangi bir hüküm aranmaksızın,
a) Tahsisin iptal edilmesi halinde, ilgili idarenin talebi yevmiye defterine kaydedilip alacağı tarih ve yevmiye numarası ile beyanlar hanesindeki tahsis belirtmesi re'sen terkin edilecektir.
b) Tapunun iptal edilmesi durumunda ise yine ilgili idarenin talebi yevmiye defterine kaydedilip alacağı tarih ve yevmiye numarası ile tashihen idare adına re'sen tescil yapılacaktır.
Her iki halde de, M.K. 927 nci maddesi uyarınca ilgilisine bilgi verilecektir.

KARAR METNİ
Olayda, gecekondu olarak nitelendirilmesi mümkün olmayan iki katlı yapı nedeniyle tapu tahsis belgesi verilmesinde yasaya uygunluk bulunmadığı gibi henüz tapuya dönüşmemiş tapu tahsis belgesi ile tasarruf edilen ve barınma amaçlı kullanılması gereken yapının, daha sonra niteliği değiştirilerek bodrum+5 katlı işhanı olarak kullanılması nedeniyle de verilen tapu tahsis belgesinin iptaline ilişkin işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı hk.

Danıştay Altıncı Dairesinin 21.10.2005 gün ve E:2003/7722, K:2005/4971 sayılı kararı.



Temyiz İsteminde Bulunan :İstanbul Defterdarlığı Milli Emlak Dairesi Başkanlığı
Karşı Taraf : ?
Vekili :Av. ?
İstemin Özeti :İstanbul. 6.İdare Mahkemesinin 24.2.2003 günlü, E:2002/614, K:2003/171 sayılı kararının usul ve yasaya aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti :Savunma verilmemiştir.
Danıştay Tetkik Hakimi Ahmet Berberoğlu'nun Düşüncesi avacı tarafından af başvurusunda bulunulan ve daha sonra yapılan tespitte bodrum+5 katlı işhanı olduğu saptanan yapı gecekondu olarak nitelendirilemeyeceğinden, bu yapıya, 2981 sayılı Yasanın evi olmayan dar gelirli vatandaşların konut sahibi olabilmelerinin sağlanması amacına aykırı olarak verilen tapu tahsis belgesinin iptaline ilişkin işlemde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.Bu nedenle temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı Sedat Larlar'ın Düşüncesi : İdare ve vergi mahkemelerince verilen kararların temyizen incelenerek bozulabilmesi için, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49 uncu maddesinin birinci fıkrasında belirtilen nedenlerin bulunması gerekmektedir.
Temyiz dilekçesinde öne sürülen hususlar, söz konusu maddede yazılı nedenlerden hiçbirisine uymadığından, istemin reddi ile temyiz edilen Mahkeme kararının onanmasının uygun olacağı düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
Dava, İstanbul, Kağıthane, Sanayi Mahallesi, ? pafta, ? parsel sayılı taşınmazın 170 m2'lik kısmında mevcut iki katlı yapı için verilen tapu tahsis belgesinin iptaline ilişkin işlemin iptali istemiyle açılmış; İdare Mahkemesince, davalı idarece hukuken geçerli bir belge gösterilmeksizin salt tapu tahsis belgesi verilen taşınmazın, belge verildikten sonra yapılan plan değişikliği ile irtifasının 18.50 metreye çıkarıldığından bahisle 2981 sayılı Yasanın 20/2.maddesinde yer alan azami irtifanın 12.50 metre olacağına dair düzenlemeye dayanılarak tapu tahsis belgesinin iptalinde hukuka uyarlık görülmediği gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiş, bu karar davalı idarece temyiz edilmiştir.
2981 sayılı İmar ve Gecekondu Mevzuatına Aykırı Yapılara Uygulanacak Bazı İşlemler Hakkındaki Kanun imar mevzuatına aykırı yapılarla gecekonduları kapsamaktadır. Yasanın tespit ve değerlendirme işlemleri başlıklı 8.maddesinde tespit kapsamına, temel inşaatı tamamlanmış veya sömel betonları dökülmüş olmak kaydı ile hazine, belediye, il özel idarelerine ait veya Vakıflar Genel Müdürlüğünün idare etmekte olduğu arsa veya arazilerdeki inşaatına Kanunun 14.maddesinin (f) fıkrasındaki tarihlerden önce başlanmış mesken,kısmen işyeri ve konut olarak kullanılan veya evvelce konut olarak kullanılıp sonra işyerine çevrilen gecekondular ile imar mevzuatına, ruhsat ve eklerine aykırı tüm yapıların dahil olduğu hükme bağlanmıştır. Aynı Yasanın 10.maddesinde, Bu kanun hükümlerine göre hazine, belediye, il özel idarelerine ait veya Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün idare ettiği arsa ve araziler üzerinde, gecekondu sahiplerince yapılmış yapıların, Kanunun 12.maddesi hükümlerine göre tespit ettirildikten sonra, kayıt maliki kamu kuruluşunca bu yerin hak sahibine tahsis edileceği ve ilgilisine "Tapu Tahsis Belgesi" verileceği; hak sahibi olmadığı halde tapu verilen kişilerin tapularının re'sen iptal edileceği öngörülmüştür.
2981 sayılı Yasanın yukarıda anılan hükümleri ile, dar gelirli vatandaşların konut sahibi olabilmelerinin sağlanması amaçlanmaktadır.
2981 sayılı Yasa gerekçesinde,Yasanın amacı,ekonomik ve sosyal nedenlerle birer çekim merkezi haline gelen kentlere akın eden vatandaşların mutlak olan barınak ihtiyaçlarının giderilmesi,imar mevzuatı ve planlara uygun hale getirilebilecek yapıların belli şartlarda hukukileştirilmesi olarak belirtilmiştir. Yasa, en temel ihtiyaçlardan biri olan barınma ihtiyacını dahi karşılayamayacak durumdaki dar gelirli vatandaşların mağduriyetini gidererek bu durumda olanlara aileleriyle birlikte barınma olanağı sağlamak için hazine, belediye, il özel idaresi ve vakıf arazisi üzerine yapılan, barınma amacıyla yada kısmen barınma kısme işyeri olarak kullanılan kaçak yapıları meşrulaştırmıştır.
Bu meşrulaştırma sırasında yasaya özgü olan ve tapuya esas teşkil ederek hak sahipliğini belirleyecek olan tapu tahsis belgesi verilmekte ve bu tahsisin yapıldığı tapu sicilinin beyanlar hanesinde gösterilmektedir.
Bu belge, Medeni Kanunda tanımlanan tasarruf belgelerinden farklıdır. Mülkiyeti değil haksahipliğini belirlediğinden ve tapuya dönüşünceye kadar işlevi, içinde oturan dar gelirli ailenin barınma ihtiyacını karşılamak olduğundan bu şekilde tasarruf edilen bir gecekondunun yıkılması ya da yıkılarak yeniden yapılması tahsisin iptali sonucunu doğurur ve tapu verilemez. Dolayısıyla tapu tahsis belgesi ile hak sahibi kabul edilenlerin tasarruf hakları yasanın belirlediği amaçlar çerçevesinde kısıtlanmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, davacıya iki katlı yapısı nedeniyle tapu tahsis belgesi verildiği, 28.5.2001 tarihinde yapılan denetimde ise söz konusu yerde bodrum+5 katlı işyeri olarak kullanılan bir yapı bulunduğunun tespit edildiği anlaşılmaktadır.
Olayda, gecekondu olarak nitelendirilmesi mümkün olmayan iki katlı yapı nedeniyle tapu tahsis belgesi verilmesinde yukarıda belirtilen nedenlerle yasaya uygunluk bulunmamaktadır.
Öte yandan, henüz tapuya dönüşmemiş tapu tahsis belgesi ile tasarruf edilen ve barınma amaçlı kullanılması gereken yapının, daha sonra niteliği değiştirilerek bodrum+5 katlı işhanı olarak kullanılması nedeniyle de verilen tapu tahsis belgesinin iptaline ilişkin işlemde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, İstanbul 6.İdare Mahkemesinin 24.2.2003 günlü, E:2002/614, K:2003/171 sayılı kararının BOZULMASINA, dosyanın adı geçen mahkemeye gönderilmesine 21.10.2005 gününde oybirliğiyle karar verildi.