Alıntı: Yazan Av. Hulusi Metin Sayın Dikici Gerekçeli görüşünüz için teşekkürler. Vekaleten ibrazın mümkün olduğu kabulüyle, bu durumda 5941s. K.m.3/5 uyarınca karşılıksız çek (H)’ye teslim edilebilir mi ? 5941/3: (5) Muhatap bankanın üçüncü fıkraya göre ödemekle yükümlü olduğu tutar dahil, kısmî ödemenin hamil tarafından kabul edilmemesi hâlinde, ikinci fıkra hükmüne göre karşılıksızdır işlemi yapılır; ibraz tarihi ile ödememe nedeni çekin üzerine yazılır ve çek, üzerine imzası alınarak hamiline geri verilir; ön ve arka yüzünün fotokopisi banka tarafından saklanır. Çek hesabında hiç karşılığın bulunmaması ve hamilin sadece muhatap bankanın üçüncü fıkraya göre ödemekle yükümlü olduğu tutarın ödenmesini talep etmesi hâlinde de bu fıkra hükmüne göre işlem yapılır. 5941 s. K Hesaben ödeme MADDE 8 - (1) Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, çeklerin banka şubeleri arasında hesaben ödenmesini sağlayacak tüzel kişiliği haiz sistemi kurmaya ve gözetimi altında yürütmeye yetkilidir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, bu yetkiyi uygun göreceği başka bir kuruluş aracılığıyla da kullanabilir. (2) Hesaben ödeme sisteminin kuruluş ve işleyişi, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca çıkarılacak ve Resmî Gazete’de yayımlanacak bir yönetmelikle düzenlenir. (3) Yönetmelikte belirtilen esaslar çerçevesinde çeklerin fizikî olarak ibraz edilmeksizin sadece çek bilgileri üzerinden bankalararası takas odaları aracılığı ile elektronik ortamda muhatap bankaya gönderilerek işlem görmesi, 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun 710 uncu maddesine göre takas odasına ibraz hükmündedir. (4) Takas odaları aracılığıyla ibraz edilmiş çekler için, 3 üncü maddenin üçüncü fıkrasında belirlenen sorumluluk miktarı dâhil, kısmî ödeme yapılmaz. Bu durum, muhatap bankanın sorumluluk tutarını ödeme yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz. Ancak, takas odaları aracılığıyla ibraz edilen çekin, hesapta yeterli karşılığının olmadığının belirlenmesi hâlinde muhatap banka tarafından, hesapta bulunan kısmî karşılık tutarı, çeki ibraz eden hamil lehine onbeş gün süreyle bloke edilir.

Sayın Metin,

Bildiğiniz üzere Çizgili çek, ödeme yapılacak hamilin muhatap bankada mevcut bir hesabı varsa ancak uygulanabilir bir çektir. (yahut bu çekin ödenebilmesi için hamilin muhatap banka nezdinde hesabının olması gereklidir. Hesabı yoksa hesap açılabilir.) Bu itibarla zaten çizgili çekler muhatap bankanın (müşterisi olduğu için) bildiği hamilin hesabına geçirilmek üzere teslim alınır.

Bu şekildeki cirolar daha çok çekin yetkisiz kişilere ödenmesini engellemek amaçlı yapıldığından ve genellikle hamilin kendisi bankaya gidemediği için yanında çalışanını bankaya gönderdiğinde hamil sıfatı kaybolmasın ve para doğrudan hesabına aktarılsın diye "hesaba geçirilmek üzere" kaydı ile çeki ciro ederler.

Şunu da belirtmek gerekir; çizgili çekin çekin önyüzünde olmak kaydıyla enlemesine çizilen iki çizgi arasına yazılarak düzenlenebildiğini, cironun altına yazılan yazının çeki çizgili çek haline getirmeyeceği kanunun ifade ettiği (TTK.715) şekil kaydı nedeniyle açıktır.

Bu itibarla Vekilin, H'ye vekaleten tahsil amaçlı çizgili çeki ciro ettiği halden yahut özel olarak yazılı (örn: "H'ye vekaleten imza: X gibi) cirodan anlaşılmak kaydıyla, bu ödemenin H'nin hesabına kayden yapılmasını gerektirir ve bu durum ise zaten muhatabın müşterisi olması gereken H'nin hamil olduğunu ortaya kor, düşüncesindeyim. Başka deyişle H, hamil olmasaydı zaten çizgili çek onun hesabına kayden de geçirilemezdi.

Sonuç olarak çizgili çeki tahsil amaçlı ve hesaba geçirilmek kaydıyla ciro eden Vekil, H adına ve hesabına ciro etmiş olmakla hamil H'dir ve çekin karşılığının olması halinde tutar H'nin bankada mevcut hesabına kaydedilir, çekin karşılığının olmaması halinde ise çekin arkasına karşılıksızdır şerhi vurularak H'ye ya da H adına vekiline teslim edilebilir, düşüncesindeyim.

Saygılarımla.