YARGITAY
9. HUKUK DAİRESİ
Esas Numarası: 2004/22907
Karar Numarası: 2004/10458
Karar Tarihi: 03.05.2004

ÜCRETİN HAYATIN OLAĞAN AKIŞINA AYKIRI OLMASI

1475 s. MülgaİşK/14, 26

ÖZETİ: Mahkemenin vardığı sonuca göre yaklaşık 9 yıllık çalışması olan tır şoförünün asgari ücretle çalıştığının kabulü dosya içeriğine ve hayatın gerçeklerine uygun düşmemektedir. Aylık miktarı değişkenlik arzetse de harcırah yurtdışına sefer yapan tır şoförü ile işveren arasında aktin ücret unsurunun önemli bir bölümünü teşkil eder. Bu nedenle sürekli bir ödeme olduğu için harcırahın da tazminata esas ücrete yansıtılması gerekir.

Davacı, bakiye kıdem tazminatının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.
Yerel mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır. Hüküm süresi içinde davacı avukatınca temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
1. Dosyadaki yazılara toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni, gerektirip sebeplere göre, davacının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2. Mahkemece yurt dışına sefer yapan tır şoförü olarak çalışan davacının yurtdışı seferlerinde aldığı harcırahın zorunlu masrafları karşılamak üzere geçici olarak verildiği gerekçesiyle kıdem tazminatına esas ücrete yansıtılmamıştır. Davacının aylık kazancının asgari ücrete ilaveten yurtdışına çıktığında aldığı harcırahlar olduğu, davacının her ay yurtdışına çıktığı ve gittiği ülkelere göre harcırah miktarının önceden işverence belirlendiği dosyadaki bilgi ve belgelerden anlaşılmaktadır. Mahkemenin vardığı sonuca göre yaklaşık 9 yıllık çalışması olan tır şoförünün asgari ücretle çalıştığının kabulü dosya içeriğine ve hayatın gerçeklerine uygun düşmemektedir. Aylık miktarı değişkenlik arzetse de harcırah yurtdışına sefer yapan tır şoförü ile işveren arasında aktin ücret unsurunun önemli bir bölümünü teşkil eder. Bu nedenle sürekli bir ödeme olduğu için harcırahın da tazminata esas ücrete yansıtılması gerekir. Bu konuda yapılacak iş öncelikle davacının son bir yıl içinde görevi nedeniyle yurtdışına çıktığı ücretin tespiti ve bu süre içinde aldığı harcırah miktarının 365’ e bölünmek suretiyle bir güne isabet eden tutarının tazminata esas ücrete yansıtılmasından ibarettir.
SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten BOZULMASINA,peşin alınan temyiz 'harcının istek halinde ilgiliye iadesine,3.5.2004 gününde oy birliği ile karar verildi.

YARGITAY
9. HUKUK DAİRESİ
Esas Numarası: 2007/11859
Karar Numarası: 2008/4681
Karar Tarihi: 11.03.2008

TIR ŞOFÖRÜNÜN SEFER BAŞINA ÜCRET ALMASI
GENEL ÜCRET UYGULAMASINA UYGUN DÜŞMEME

4857 s. İşK/32

ÖZETİ: Uluslararası çalışan bir tır şoförünün sadece sefer başına ücret ile çalıştığının kabulü hayatın olağan akışına yapılan işin gerekleri ile, bu işkolunda çalışan işçiler hakkındaki genel ücret uygulamasına uygun düşmemektedir, işveren yazılı belge ile bu durumun aksini de isbat edememiştir. Sefer başına ödenen ücret tır şoförü ile işveren arasında iş sözleşmesindeki ücret unsurunun önemli bir ekini teşkil ederse de, bu ödemenin asgari ücrete ilaveten olduğunun kabulü, dosya içeriği ve hayatın gerçeklerine daha uygun düşeceğinden, ödenmeyen asgari ücretin kabulü gerekir.

Davacı, kıdem,ihbar,izin,bakiye ücret alacaklarının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.
Yerel mahkeme, isteği kısmen hüküm altma almıştır.
Hüküm süresi içinde davacı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi O.F. T. tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
YARGITAY KARARI
Davacı ücretinin garanti asgari ücret ve bunun yanında ek olarak sefer başına Prim olarak gidilen ülkeye göre değişen döviz cinsinden ödenecek ücret olarak kararlaştırıldığını kendisine çalışması boyunca sefer ücretlerinin davalı işverence ödendiğini, ancak garanti asgari ücretin ödenmediğini belirtmiştir.
Mahkemece "sefere çıkmayıpda hiç harcırah almaması durumlarında ücretin yasal asgari ücret sınırına gerilediği, başka bir anlatımla sefere çıkmaması halinde asgari ücretin garanti edildiği anlaşılmaktadır" gerekçesi ile davacının talebi red edilmiştir.
Uluslararası çalışan bir tır şoförünün sadece sefer başına ücret ile çalıştığının kabulü hayatın olağan akışına yapılan işin gerekleri ile, bu işkolunda çalışan işçiler hakkındaki genel ücret uygulamasına uygun düşmemektedir, işveren yazılı belge ile bu durumun aksini de isbat edememiştir. Sefer başına ödenen ücret tır şoförü ile işveren arasında iş sözleşmesindeki ücret unsurunun önemli bir ekini teşkil ederse de, bu ödemenin asgari ücrete ilaveten olduğunun kabulü, dosya içeriği ve hayatın gerçeklerine daha uygun düşeceğinden, ödenmeyen asgari ücretin kabulü gerekirken mahkemece değerlendirme ve yazılı şekilde reddine karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 11.3.2008 gününde oybirliğiyle karar verildi.

YARGITAY
9. HUKUK DAİRESİ
Esas Numarası: 1999/3420
Karar Numarası: 1999/7476
Karar Tarihi: 20.04.1999

İŞÇİLİK ALACAKLARI

1475 s. MülgaİşK/26, 49

DAVA: Taraflar arasındaki, ücret, izin fazla çalışma parası, bayram ve genel tatil gündelikleri ile harcırah alacağının ödetilmesi davasının yapılan yargılaması sonunda; ilamda yazılı nedenlerle gerçekleşen miktarın faiziyle birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine ilişkin hükmün süresi içinde duruşmalı olarak temyizen incelenmesi davacı avukatınca istenilmesi üzerine dosya incelenerek işin duruşmaya tabi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 20.4.1999 salı günü tayin edilerek taraflara çağrı kağıdı gönderilmişti. Duruşma günü yapılan tebligata rağmen taraflar adına kimse gelmediğinden incelemenin evrak üzerinde yapılmasına karar verildikten sonra dosya incelendi gereği konuşulup düşünüldü:
KARAR: 1- Dosyadaki yazılara, toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre,davacının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2- Davacı davalıya ait işyerinde 10 yıl kadar tır şoförü olarak çalışmıştır. Bu çalışma süresi içinde belirli aralıklarla yurt dışına sefere gitmiş ve bu seferler belli bir süre devam etmiştir.
Dosyadaki verilere göre her yurt dışı seferi için Alman Markı üzerinden harcırah adı altında bir ödeme yapılmakta olup bu uygulama kararlı bir şekilde sürdürülmüştür. Bu durumda davacıya ödenen bu dövizin arizi ve değişkenliğinden sözedilemez. Bir başka anlatımla yasanın anladığı mahiyette bir harcırah veya sefer primi alacağı olarak nitelendirilmesi olanağı yoktur.
O halde hüküm altına alınan alacak kalemlerinden her biri için bu ek ödemenin dikkate alınması yani buna göre hesaplamalar yapılarak hüküm kurulması gerekir. Bu konuda dikkat edilmesi gereken husus davacı işçinin ayda ya da belli bir sürede ne kadar yani kaç sefer yurt dışına çıkış yaptığı ve her bir seferde ne kadar Alman Markı olarak ödeme yapıldığı belirlenerek bunun günlük ve saat başına düşen ücreti bulunmak suretiyle sonuca gidilmelidir.
SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda belirtilen nedenle BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 20.4.1999 gününde oybirliğiyle karar verildi.

YARGITAY
9. HUKUK DAİRESİ
Esas Numarası: 1997/20668
Karar Numarası: 1998/4826
Karar Tarihi: 17.03.1998

KIDEM TAZMİNATININ HESAPLANMASI

1475 s. MülgaİşK/14

DAVA: Taraflar arasındaki, kıdem tazminatı, fazla çalışma ve yıllık ücretli izin parası, bayram ve hafta tatili gündeliklerinin ödetilmesi davasının yapılan yargılaması sonunda; ilamda yazılı nedenlerle gerçekleşen miktarın faiziyle birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine ilişkin hükmün süresi içinde duruşmalı olarak temyizen incelenmesi davacı avukatınca istenilmesi üzerine dosya incelenerek işin duruşmaya tabi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 17.3.1998 Salı günü tayin edilerek taraflara çağrı kağıdı gönderilmişti. Duruşma günü davacı adına Avukat A.P.Ç. ile karşı taraf adına Avukat T.E. geldiler. Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verilerek dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
KARAR: 1 - Dosyadaki yazılara, toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, davacının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2 - Davacı işçi 8 yıl kadar davalıya ait işyerinde Tır şoförü olarak çalışmış olup, dosya içeriğine göre ayda ortalama 1,5 yurtdışı seferine çıkmaktadır. Bir başka anlatımla her yurtdışı seferinden sonra Türkiye`de bir kaç gün kalıp, sefere çıktığı konusunda tereddüt yoktur. Ayrıca belirtmek gerekir ki, dosya içindeki verilerde garanti asgari ücret, artı 8 yıllık süre boyunca her yurtdışı seferi için 600 DM ile çalışmaktadır. Bu çalışma işyerinde kararlılık kazanmış bir şekilde uygulanagelmiştir. Böyle olunca 600 DM`lik ödemenin ne bir harcırah ne de taraflar söyleseler de prim olarak nitelendirilebilir. Bu açıklamalar karşısında kıdem tazminatı hesabında bu ek ödemenin de dikkate alınarak hüküm kurulması dosya içeriğine uygun düşer. Dairemizin benzer konularda verdiği kararlar arasında çelişkiden de söz edilmesi olanağı yoktur. Gerçekten emsal kararlar ilgili bulundukları olayların özelliklerine göre verilmiştir.
SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten BOZULMASINA, 17.3.1998 gününde oyçokluğuyla karar verildi.

T.C.

YARGITAY

9. HUKUK DAİRESİ

E. 2004/10644

K. 2004/27182

T. 9.12.2004

• KIDEM TAZMİNATI ( Tır Şoförünün Aylık Ücretinin Asgari Ücret Garanti Olmak Üzere Sefer Başına Harcırah Olarak Belirlenmesi - Kararlaştırılan Ödeme Sözleşmenin Unsuru Olup Ücretin Bir Parçası Olduğundan Tazminata Esas Ücrete Yansıtılması Gereği )

• ULUSLARARASI ÇALIŞAN TIR ŞOFÖRÜ ( Asgari Ücretle Çalışmasının Hayatın Olağan Akışına Uygun Düşmediği - Davacının Yurt Dışı Seferleri Tespit Edilerek Aldığı Yıllık Toplam Harcırahın 365'e Bölünerek Aylık Ücrete Katılması Gereği )

• ASGARİ ÜCRET GARANTİ OLMAK ÜZERE SEFER BAŞINA HARCİRAH ÖDENMESİ ( Tır Şöförü/Kıdem Tazminatı Talebi - Aldığı Yıllık Toplam Harcırahın 365'e Bölünerek Aylık Ücrete Katılması Gereği )

1475/m. 14

ÖZET : Davacı işçinin davalıya ait işyerinde Tır Şoförü olarak aylık asgari ücret garanti olmak üzere ayrıca yurt dışı sefer başına seferin uzaklığına bağlı olarak harcırah adı altında 400-600 € ( Euro ) ödeme karşılığı çalıştığı anlaşılmaktadır. Anılan ödeme sözleşmenin asli unsurlarından olup, ücretin bir parçasıdır.
DAVA : Davacı, kıdem tazminatı, izin ücreti, ücret, fazla çalışma ile hafta ve genel tatil gündeliklerinin ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.
Yerel mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır.
Hüküm süresi içinde taraflar avukatlarınca temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
KARAR : 1- Dosyadaki yazılara toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, davalının tüm temyiz itirazları ile davacının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2- Dosya içeriğine göre davacı işçinin davalıya ait işyerinde Tır Şoförü olarak aylık asgari ücret garanti olmak üzere ayrıca yurt dışı sefer başına seferin uzaklığına bağlı olarak harcırah adı altında 400-600 € ( Euro ) ödeme karşılığı çalıştığı anlaşılmaktadır. Mahkemece sefer başına yapılan ödemenin şarta bağlı olduğu ve süreklilik arz etmediği gerekçesi ile kıdem tazminatı hesabında dikkate alınmamıştır. Ancak, anılan ödeme sözleşmenin asli unsurlarından olup, ücretin bir parçasıdır. Gerçekten uluslararası çalışan bir Tır Şoförünün asgari ücret ile çalıştığının kabulü hayatın olağan akışına uygun düşmemektedir. Bu nedenle davacının bir yıl içinde yaptığı yurt dışı seferleri pasaport kayıtları da nazara alınarak tespit edilmeli, aldığı yıllık toplam harcırah 365 'e bölünüp, bulunacak günlük miktarın tazminata esas ücrete yansıtılması suretiyle kıdem tazminatının hesaplanması gerekir. Yazılı gerekçe ile sefer başına yapılan ödemenin kıdem tazminatı hesabında dikkate alınmaması hatalıdır.
SONUÇ : Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 9.12.2004 gününde oybirliği ile karar verildi.