T.C.YARGITAYHUKUK DAİRESİ 5
Esas No.2005/7984Karar No.2005/11638Tarihi27.10.2005
2709-TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI/35/46/1532942-KAMULAŞTIRMA KANUNU/384721-TÜRK MEDENİ KANUNU (MK)/705/999
KAMULAŞTIRMASIZ ELATMA BEDELİNİN TAHSİLİHAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRERE'SEN DİKKATE ALMATAŞINMAZ MÜLKİYETİNİN İKTİSABIANAYASA MAHKEMESİNİN İPTAL KARARI

ÖZET İDARE TARAFINDAN KAMULAŞTIRMASIZ ELKONULAN TAŞINMAZIN, FİİLEN EL KOYMA TARİHİNDEN İTİBAREN 20 YILLIK SÜRENİN GEÇMESİ HALİNDE, TAŞINMAZIN MALİK, ZİLYET VEYA MİRASÇILARININ HER TÜRLÜ DAVA HAKLARININ DÜŞER. MÜLKİYET BU SÜRE DOLMAKLA EL ATAN İDAREYE GEÇER. TAŞINMAZ MÜLKİYETİNİN KAZINILMASI TESCİLLE OLUR. MİRAS, MAHKEME KARARI, CEBRİ İCRA, İŞGAL, KAMULAŞTIRMA HALLERİ İLE KANUN DA ÖNGÖRÜLEN DİĞER HALLERDE, MÜLKİYET TESCİLDEN ÖNCE KAZANILIR. ANCAK, BU HALLERDE MALİKİN TASARRUF İŞLEMLERİ YAPABİLMESİ, MÜLKİYETİN TAPU KÜTÜĞÜNE TESCİL EDİLMİŞ OLMASINA BAĞLIDIR. ANAYASA MAHKEMESİNİN İPTAL KARARLARININ GERİYE YÜRÜMEYECEĞİ İLKESİ UYARINCA, KAMULAŞTIRMA YASASININ 38. MADDESİNİN İPTAL EDİLMESİNDEN ÖNCEKİ KAZANILMIŞ HAKLARA UYGULANMASI İMKANI DA BULUNMAMAKTADIR. KAMULAŞTIRMASIZ ELATILARAK YOL HALİNE GETİRİLEN VE BEDELİNİN TAHSİLİNE KARAR VERİLEN BÖLÜMÜN TAPU KAYDININ İPTALİ İLE YOL DURUMUNA DÖNÜŞTÜĞÜNDEN TERKİNİNE KARAR VERMEK GEREKİR
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız elatılan taşınmaz bedelinin tahsili davasından dolayı yapılan yargılama sonunda: Davanın kabulüne dair verilen yukarıda gün ve sayıları yazılı hükmün Yargıtayca incelenmesi taraf vekilleri yönünden verilen dilekçelerle istenilmiş olmakla dosyadaki belgeler okunup iş anlaşıldıktan sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
KARAR : Dava, kamulaştırmasız elatılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkindir.
Mahkemece davanın kabulüne karar verilmiş, hüküm davalı idare vekili ve davacı vekilince temyiz edilmiştir.
Dosyada yapılan incelemede;
1- Dava konusu taşınmaza davalı idare tarafından dava tarihinden uzun zaman önce yol olarak el atıldığı anlaşılmıştır.
2942 sayılı Kamulaştırma Yasasının 38. maddesinde; idare tarafından kamulaştırmasız el konulan taşınmazın, fiilen el koyma tarihinden itibaren 20 yıllık sürenin geçmesi halinde, taşınmazın malik, zilyet veya mirasçılarının her türlü dava haklarının düşeceği öngörülmüştür. Söz konusu Kamulaştırma Yasasının 38. maddesi hak düşürücü süreyi içermekte olup, bu husus kamu düzenine ilişkindir. Bu nedenle, kamu düzenine ilişkin hususlar, tarafların talepleri olmasa bile mahkemece resen karara bağlanması zorunludur.
2942 sayılı Kamulaştırma Yasasının 38. maddesine göre; idarenin el koyma tarihinden itibaren 20 sene geçmekle taşınmaz malikinin her türlü dava hakkı düşer. Başka bir anlatımla, mülkiyet bu süre dolmakla el atan idareye geçer. Bu husus 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 705. maddesindeki "Taşınmaz mülkiyetinin kazınılması tescille olur. Miras, Mahkeme kararı, cebri icra, işgal, kamulaştırma halleri ile kanun da öngörülen diğer hallerde, mülkiyet tescilden önce kazanılır. Ancak, bu hallerde malikin tasarruf işlemleri yapabilmesi, mülkiyetin tapu kütüğüne tescil edilmiş olmasına bağlıdır" hükmü ile açıklığa kavuşturulmuştur.
Diğer taraftan Anayasa Mahkemesince; 2942 sayılı Kamulaştırma Yasasının 38. maddesi iptal edilmiş ise de, Anayasanın 153/son maddesi uyarınca; Anayasa Mahkemesinin iptal kararlarının geriye yürümeyeceği ilkesi uyarınca, Kamulaştırma Yasasının 38. maddesinin iptal edilmesinden önceki kazanılmış haklara uygulanması imkanı da bulunmamaktadır.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 25.05.2005 gün ve 2005/5-288 Esas-2005/352 sayılı kararında da bu husus benimsenmiştir.
2942 sayılı Kamulaştırma Yasasının 38. maddesinin Anayasa Mahkemesince iptal edilme ve dava tarihine kadar 20 seneden fazla süre geçmiş ise taşınmaz maliki olan davacı tarafın her türlü dava hakkı düşeceğinden, bu husus araştırılarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile hüküm kurulması,
2- Kabule göre de;
Kamulaştırmasız el atılarak yol haline getirilen ve bedelinin tahsiline karar verilen bölüm 1272,14 m2 olduğu halde 1820 m2'lik bölümün tapu kaydının iptali ile TMK.nun 999. maddesi uyarınca yol durumuna dönüştüğünden terkinine karar vermek gerekirken tesciline karar verilmesi,
Doğru görülmemiştir.
SONUÇ : Taraf vekillerinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün yukarıda açıklanan gerekçe ile HUMK.nun 428. maddesi gereğince BOZULMASINA ve bozma nedenine göre sair hususların şimdilik incelenmesine yer olmadığına, peşin alınan temyiz harçlarının istenildiğinde ödeyenlere iadesine 27.10.2005 gününde oyçokluğuyla karar verildi.