Velayet,kamusal bir görev olup mahkemece boşanma davası açılmadan müstakil bir tedbir talebi ile bu konuda veya boşanma davası sırasında tedbiren/geçici olarak veya da ; boşanma kararı ile birlikte mahkemece uygun görülen tarafa verilir. Velayet hak ve görevi mahkemenin gözetimi ve devamlı denetimi altında olup anne veya babanın tasarrufunda değildir. Mahkemece tevdi edilen velayet hakkının,taraflardan birinin veya başkaca ilgisiz kişilerin müracaatı,ihbarı üzerine yeniden değerlendirilmesi,amaca uygun olmayan bir kullanımı tesbit edilirse kaldırılması,değiştirilmesi mümkündür. Velayet ve şahsi ilişki ile ilgili mahkeme kararları kesin hüküm teşkil etmezler ve şartların gerektirmesi halinde başvuru üzerine veya resen mahkemece her an değiştirilebilirler. Velayet,sürekli olarak mahkemenin(kamunun) takibinde olan bir kamusal görev,hak ve yetkidir.

Velayetle ilgili davalar teknik anlamda dava değildir. Başvuru sahibi davacı değildir,ihbar eden de olabilir. Mahkeme hiç başvuru olmadan da,gerektirici sebeplerin varlığı halinde,kendiliğinden velayeti gözden geçirebilir;mahkeme gerekli önlemleri almak ve kararları vermek hak ve yetkisine,görevine sahiptir. Bu nedenle velayet görevi ve hakkına sahip velinin ölümü üzerine sağ kalan eşin durumu aile mahkemesine (yazılı veya sözlü olarak)bildirip,velayet hakkının kendisine tevdi edilmesini talep etmesi,mahkemece yapılacak yargılama ve inceleme sonucunda bir engeli yoksa velayet hakkının kendisine tevdi edilmesi beklenen normal sonuç olacağından velayetin bu yolla kendisine hukuken verilmesini sağlaması mümkündür. Bu kavram ve özelliklere,niteliklere göre teknik anlamda dava olmayan öyle bir başvurunun " istek/talep sahibi" olarak sağ kalan eş tarafından yapılması,hasım gösterilmesine gerek olmadan mahkemeye verilecek bir başvuru dilekçesi ile talep edilmesi mümkündür.