Değerli Meslektaşlarım,
Tartışmacı arkadaşların genel olarak görüşlerine katılmakla birlikte birkaç ayrıntıyı da burada hatırlatmakta yarar görüyorum.Öncelikle usul hukukunda iki tür yemin vardır:1- Taraf yemini(kesin delil),2-Hakim tarafından(Re'sen)teklif edilen yemin
Birincisinde ispat külfeti kendisinde olan taraf (davacı)davasını ispat edemediği durumlarda yemin deliline başvurabilir.Ancak burada dikkat edilecek olan davasını usulüne uygun delillerle ispat edememiş olması gerekir.Maalesef uygulamada birçok yargıcın bu usul hükmünü tam bilmediğini de görüyoruz.Davacı vekili olduğum bir davada davamızı sözleşmeye dayanadırmamıza rağmen davalının(borçlu) sırf kaprisi nedeniyle yemin teklif etmesi üzerine yargıcın:"Alacağınızı almadığınıza dair yemin edin." diyecek kadar usul hükümlerinden bi haber olduğuna tanık olduğumu söylemeden geçemeyeceğim.
Yemin teklifi ancak "vakıalara" ilişkin olmalıdır.Öte yandan aşağıdaki durumlarda yemin teklif edilemez: 1-Kendiliğinden araştırma ilkesinin söz konusu olduğu durumlarda,
2-Namusu ve haysiyeti etkileyecek fiillerde,
3-Cezayı gerktirecek fiillerde,
Yargıcın re'sen yemin teklif etmesi ise kanaatini kuvvetlendirip tamamlamak için yapılan yemin teklifidir.
Burada tartışmacı arkadaşların hakimin yemin teklif etmesi ihsas-ı rey sayılır mı sorusuna gelince;TARAF YEMİNİNDE dava dilekçesinde "deliller" kısmında açıkça "yemin" deliline dayanılmışsa hakimin bunu hatırlatması gerekmeden koşullarının varlığı halinde doğrudan yemin teklifi yapılabilir.Tıpkı bilirkişi,tanık vs delillere başvurulduğunda ihsas-ı rey sayılmıyorsa burada da taraf deliliyle bağlı kalındığından herhangi bir sorun olmayacaktır.Ancak yargıtay kararlarında da görüldüğü gibi "her türlü delil" ibaresinin içerisine yemin teklifinin de girdiği kabul edilerek yargıç tarafından yemin teklifi hatırlatılmadı diye kararların bozulması durumlarında tarafa yemin hakkı olduğunu hatırlatmak ihsas-ı rey olarak algılanabilir.Diğer bir deyişle siz bunu unutmuştunuz ben hatırlatmış oluyorum,şeklinde yorumlanabilir.
HAKİMİN RE'SEN TEKLİF ETTİĞİ YEMİNDE ise bence dava ispat edilememişse burada hakimin kanaatini pekiştirmek için yemin teklifi yapması gereksiz bir uygulamadır.İspat edilememiş davanın reddi gerekir.Kaldı ki laik bir hukuk sisteminde yargılamanın -taraf inançlarını bir kenara bırakırsak- kişilerin inançlarına dayanarak hüküm kurması pozitif hukuk açısından da kabul edilmez. Böyle bir uygulamanın sakıncaları da dikkate alınarak hukuk sistemimizden çıkarılması gerektiğini düşünüyorum.Saygılarımla.