T.C.
YARGITAY
11. HUKUK DAİRESİ
E. 2004/8052
K. 2005/5861
T. 7.6.2005
• FAZLAYA İLİŞKİN HAKLARIN SAKLI TUTULMASI SURETİYLE AÇILAN KISMİ DAVA ( Bakiye Kısım İçin Temerrüt Oluşturmayacağı - Haksız Fiilde Temerrüdün Haksız Fiil Tarihinde Meydana Gelmesi ve Hem Kısmi Davaya Konu Alacak Hem de Bakiye Alacak İçin Bu Tarihten İtibaren Faize Hükmedilmesi Gereği )
• HAKSIZ FİİL NEDENİYLE TAZMİNAT TALEBİ ( Olayın Meydana Geldiği Tarihte Temerrüt Oluşacağı - Hem Kısmi Davaya Konu Alacak Hem de Ek Dava veya Islaha Konu Bakiye Alak İçin Bu Tarihten İtibaren Faize Hükmedileceği )
• FAİZ BAŞLANGICI ( Haksız Fiil Nedeniyle Açılan Tazminat Davasında - Hem Kısmi Davaya Konu Alacağa Hem de Bakiye Alacağa Haksız Fiil Tarihinden İtibaren Faiz Yürütüleceği )
• TRAFİK KAZASI SONUCU MALULİYET ( Tazminat Talebiyle Açılan Kısmi Davaya ve Sonradan Artırılan Miktara İşletilecek Faizin Başlangıç Tarihi )
• TAZMİNAT TALEBİ ( Trafik Kazası Sonucu Yaralanma Nedeniyle Açılan Kısmi Davaya Konu Alacak ile Ek Davaya veya Islaha Konu Bakiye Alacak İçin Haksız Fiil Tarihinden İtibaren Faize Hükmedileceği )
• TİCARİ TEMERRÜT FAİZİ TALEBİ ( Ticari Temerrüt Faizi Kavramının Hangi Faizi Karşıladığının Tesbiti )
6762/m.806
3095/m.1
818/m.98
1086/m.87
2918/m.99
ÖZET : Dava, fazlaya ilişkin haklar saklı tutularak açılmıştır. Davacı, kısmi davada saklı tuttuğu fazlaya ilişkin haklarını, ek bir dava açarak isteyebileceği gibi, dava konusunun artırılmasını önleyen HUMK'un 87/son cümlesinin Anayasa Mahkemesi'nce iptal edilmesi karşısında, aynı davada ıslah dilekçesi verip, harcını yatırmak suretiyle de talep edebilir. Kısmi davanın, dava konusunun dava edilmeyen bölümü için borçluyu temerrüde düşürmeyeceği kuşkusuzdur. Ne var ki, somut olayda uyuşmazlık, haksız eylemden kaynaklanmaktadır. Haksız eylem faili, ihtar ve ihbara gerek olmaksızın, zararın doğduğu anda, başka bir anlatımla haksız eylem tarihinden itibaren, zararın tamamı için temerrüde düşmüş sayılır. Dolayısıyla, zarar gören, gerek kısmi davaya, gerekse sonradan açtığı ek davaya veya ıslaha konu ettiği kısma ilişkin olarak haksız eylem tarihinden itibaren temerrüt faizi isteme hakkına sahiptir.

DAVA : Taraflar arasında görülen davada Eskil Asliye Hukuk Mahkemesi'nce verilen 17.03.2004 tarih ve 2001/22-2004/40 sayılı kararın Yargıtay'ca incelenmesi duruşmalı olarak davacı vekili davalılardan K. Turizm Seyahat Ltd. Şti. N. U. ve S. H. vekili tarafından istenmiş olmakla, duruşma için belirlenen 07.06.2005 günde davacı avukatı M. K. P. ile davalı avukatı M. K. gelip, temyiz dilekçesinin de süresinde verildiği anlaşıldıktan ve duruşmada hazır bulunan taraflar avukatları dinlenildikten sonra, duruşmalı işlerin yoğunluğu ve süre darlığından ötürü işin incelenerek karara bağlanması ileriye bırakılmıştı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi Deniz Biltekin tarafından düzenlenen rapor dinlenildikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe, layihalar, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:

KARAR : Davacı vekili, bu ve birleşen dava ile, müvekkilinin davalı K. Turizm Seyahat Ltd. Şti.ne ait otobüsle Uşak'tan Kayseri'ye gitmekte iken A. N.'ye ait araca çarpması sonucu yaralandığını, müvekkilinin üniversite öğrencisi olduğu için okula gidemediğinden bir yıl okulunu uzatmak zorunda kaldığını, hayata geç atıldığını, yaralanma nedeniyle derin acılar yaşadığını, müvekkilinin aynı zamanda gitar öğretmenliği yaptığını kolunda meydana gelen fonksiyon kaybı nedeniyle bu işini yapamayacağını, davalı sigorta şirketinin koltuk sigorta poliçesi tazminatını ödemediğini ileri sürerek, asıl davada, fazlaya ait haklar saklı kalmak kaydıyla, bedeni gücündeki eksilme sürekli/geçici işgöremezlik için 100.000.000.- TL., okul dönemi uzaması, faturalanamayan tedavi giderleri, öğrencinin memleketi dışında bakım giderleri için 100.000.000.- TL., gitar kursu verememesi nedeniyle 100.000.000.TL. ve hayata geç atılma nedeniyle 25.000.000.- TL. olmak üzere toplam 325.000.000.- TL. maddi tazminat ile 5.000.000.000.- TL. manevi tazminatın kaza tarihinden itibaren ticari temerrüt faizi ile davalılardan müteselsilen tahsilini talep etmiş, 12.9.2001 tarihli ıslah dilekçesi ile de 18.7.2001 tarihli bilirkişi raporunda yapılan 298.000.000.- TL. maddi hata ile birlikte toplam 33.347.589.447.TL.sının davalılardan kaza tarihinden itibaren ticari temerrüt faizi ile davalılardan müteselsilen tahsilini talep etmiştir.

Bu dosya ile birleşen Eskil Asliye Hukuk Mahkemesinin 2003/150143 sayılı dosyasında, 17.9.2003 tarihli bilirkişi raporuna göre belirlenen maddi tazminat miktarına göre, 62.951.016.882.- TL.sının davalılardan kaza tarihinden itibaren ticari temerrüt faizi ile davalılardan müteselsilen tahsilini talep etmiştir.

Davalı B. Sigorta A.Ş. vekili, müvekkilinin otobüs zorunlu koltuk sigortacısı olduğunu, poliçe limitinin tedavi giderleri ve bedeni zararlarda ayrıayrı3.000.000.000.- TL. olduğunu, manevi tazminattan sorumlu bulunmadıklarını savunarak, davanın reddini talep etmiştir.

Diğer davalılar K. Turizm Ltd. Şti., N. Ü. ve S. H. vekili, sürücü N. Ü.' nün 2/8 oranında kusurlu olduğunu, tazminatın fahiş talep edildiğini, sigorta şirketi tarafından yapılacak ödemelerin tazminat miktarından indirilmesi gerektiğini savunarak, davanın reddini talep etmiştir.

Mahkemece, iddia, savunma, bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamından, davacının sigorta şirketine karşı yönelttiği manevi tazminat, kazanç kaybı ve hayata geç atılmaya ilişkin taleplerin sigoı1a tazminatı kapsamında bulunmadığından reddine, manevi tazminat talebinin kısmen kabulü ile 2.500.000.00q:TL.sının kaza tarihinden itibaren yasal faizi ile K. Turizm Seyahat Ltd. Şti., N. U. ve S. H.'den tahsiline, hayata geç atılma nedeniyle 1.800.000.000.- TL.sının 25.000.000.000.- TL.sının kaza tarihinden, 423.000.000.- TL. yurt masrafının 100.000.000.- TL.sının kaza tarihinden, 98.000.000.- TL. harç ve 20.000.000.TL. ulaşım masrafının ıslah tarihinden itibaren yasal faizi ile K. Turizm Seyahat Ltd. Şti., N. U. ve S. H.'den tahsiline, davalı sigorta şirketinin yaptığı 283.924.523.- TL. ile diğer davalıların ödedikleri 151.900.000.- TL. tedavi ve hastane gideri tazminatı, yine sigorta şirketinin çalışma gücü kaybı nedeniyle ödediği 1.080.000.000.- TL.sının mahsubu ile bakiye 30.722.544.000.- TL.sının 100.000.000.- TL.sının kaza tarihinden, kalanının ıslah tarihinden itibaren yasal faizi ile ( sigorta şirketinin poliçe limiti ile sınırlı sorumlu olması kaydıyla ) tahsiline, ek dava ile talep edilen tazminat isteminin reddine karar verilmiştir.

Kararı, davacı vekili ve davalılar K. Turizm Seyahat Ltd. Şti., N. Ü. ve S. H. vekili temyiz etmiştir.

1- Dava dosyası içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp, değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmamasına ve T.T.K.nun 806. maddesine göre, taşıyıcının, yolcuları gidecekleri yere sağ ve salim olarak ulaştırmakla mükellef olmasına, taşıyıcının tamamen kusursuz olduğunu savunmamasına ve davanın müteselsil sorumluluğa göre açılmış bulunmasına göre, davalılar K. Turizm Seyahat Ltd. Şti., N. U. ve S. H. vekilinin aşağıdaki bent dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir.

2- Diğer yandan, mahkemece davanın kısmen kabul ve kısmen reddine karar verildiği halde, davalılar yararına, karar tarihinde geçerli Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca ücreti vekalete karar verilmemesi de doğl1! görülmemiş ve kararın bu yönden davalılar K. Turizm Seyahat Ltd. Şti., N. U. ve S. H. yararına bozulmasına karar vermek gerekmiştir.

3- Davacı vekilinin temyiz itirazlarına gelince; Dava dosyası içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp, değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmamasına ve davacı vekilinin dava dilekçesinde talep ettiği ticari temerrüt faizinin Dairemizin uygulamasına göre kaza tarihi itibariyle yasal faiz anlamında ve 01.01.2000 tarihinden itibaren de 3095 S.K.nun 4489 S.K. ile değişik 1. maddesinde açıklanan kısa vadeli kredi işlemlerinde uygulanan reeskont oranı anlamında olduğu ve mahkemece hükmedilen yasal faizin de bu talebi kapsıyor bulunmasına ve ayrıca, davacı vekilinin 23.05 2001 ve 18.10.2001 tarihli dilekçeleri ile ilk bilirkişi raporuna usulen itiraz etmiş bulunması nedeniyle mahkemece bu raporun karara esas alınmasında bir usulsüzlük bulunmamasına göre davacı vekilinin aşağıdaki bent dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir.

4- Dava, davalıların malik ve sürücüsü oldukları araçta yolcu olarak bulunan davacının meydana gelen kaza neticesinde maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir. Yolcunun ölümüne neden olmak, esasen haksız eylem niteliğinde olup, haksız eylemlerde borçlunun temerrüde düşürülmesinin gerekmediği ve B.K.nun 98/2'nci madde hükmü uyarınca sözleşmeye aykırılık hallerinde de haksız eyleme ilişkin hükümlerin uygulama alanı bulabileceği de açıktır.

Dava, fazlaya ilişkin haklar saklı tutularak açılmıştır. Davacı, kısmi davada saklı tuttuğu fazlaya ilişkin haklarını, ek bir dava açarak isteyebileceği gibi, dava konusunun artırılmasını önleyen HUMK.nun 87/son cümlesinin Anayasa Mahkemesi'nce iptal edilmesi karşısında, aynı davada ıslah dilekçesi verip, harcını yatırmak suretiyle de talep edebilir. Kısmi davanın, dava konusunun dava edilmeyen bölümü için borçluyu temerrüde düşürmeyeceği kuşkusuzdur. Ne var ki, somut olayda uyuşmazlık, haksız eylemden kaynaklanmaktadır. Haksız eylem faili, ihtar ve ihbara gerek olmaksızın, zararın doğduğu anda, başka bir anlatımla haksız eylem tarihinden itibaren zararın tamamı için temerrüde düşmüş sayılır. Dolayısıyla, zarar gören, gerek kısmi davaya, gerekse sonradan açtığı ek davaya veya ıslaha konu ettiği kısma ilişkin olarak haksız eylem tarihinden itibaren temerrüt faizi isteme hakkına sahiptir.

O halde, mahkemece, ıslah edilen kısım itibariyle de istem gibi olay gününden itibaren temerrüt faizine hükmedilmesi gerekirken, arttırılan kısım için yazılı gerekçelerle ıslah tarihinden itibaren temerrüt faizi yürütülmesine karar verilmesi doğru görülmemiştir.

5- Mahkemece, hükümde davalılar tarafından ödenen 115.900.000.-TL ve B. Sigorta Şirketi tarafından ödenen 283.924.523.-TL.sının indirilmesine karar verildiği halde, 18.07.2001 tarihli bilirkişi raporunda % 36 maluliyet oranına göre hesap edilen tazminat olan 31.802.544.000.-TL.den davalı B. Sigorta Şirketi tarafından ödenen 1.080.000.000.-TL indirilmek suretiyle bakiye 30.722.544.000.-TL.ye karar verilmiştir. Bu durum davalıların bu yönden temyiz istemi olmadığından aleyhe bozma yasağı gereği bozma sebebi yapılmamış ve davacı vekilinin bu yöne ilişkin temyiz isteminin reddine karar vermek gerekmiştir.

6- Davalı sigorta şirketi, hem otobüs zorunlu koltuk sigortacısı hem de zorunlu mali mesuliyet sigortacısıdır. Davacı dilekçesinde, davalı sigorta şirketine davadan önce müracaat yapıldığı belirtilmiştir. Mahkemece öncelikle davalı sigorta şirketine davadan önce müracaat olup olmadığının tespiti ile, Sigorta şirketinin temerrüdü açısından; trafik sigortasından yapılan ödemeler için KTK. 99. madde hükmü ve otobüs zorunlu koltuk sigortasından yapılan ödemeler için ise, poliçe genel şartları 17. madde hükmü dikkate alınmak suretiyle davalı sigorta şirketi yönünden faiz başlangıç tarihlerinin tespit edilip sonucuna göre karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiştir.

SONUÇ : Yukarıda ( 1 ) no'lu açıklanan nedenle, davalılar K. Turizm Seyahat Ltd. Şti., N. U. ve S. H. vekilinin sair temyiz itirazlarının reddine, ( 2 )"no'lu bentte açıklanan nedenlerle davalılar K. Turizm Seyahat Ltd. Şti., N. U. ve S. H. vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile kararın BOZULMASINA, ( 3 ) no'lu bentte açıklanan nedenlerle davacı vekilinin sair temyiz itirazlarının reddine, ( 4 ), ( 5 ) ve ( 6 ) no'lu bentlerde açıklanan nedenlerle davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile kararın BOZULMASINA, takdir edilen 400.00 YTL. duruşma vekillik ücretinin taraflardan alınarak yek diğer tarafa verilmesine, ödedikleri temyiz peşin harcın isteği halinde temyiz edenlere iadesine, 07.06.2005 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

yarx