Gerçekten,Can Doğanel"in dikkat çektiği gibi,olayda devir mi ?, alt kira mı ? , sözleşmede kiranın devrine yetki verilmiş mi ?,verilmemiş mi ? gibi sorular ve bu sorulara verilecek cevaplara;yanlar arasındaki sözleşme,şartları,kapsamı,fiili duruma göre çözüm şekli değişebilecek bir konu.

Kiranın devri ile alt kira farklı hukuki sonuçlar üretiyor. Soruya konu olayda alt kira ilişkisi var gibi görünüyor ise de ; kiranın devri mi,alt kira mı olduğunu, olayın somut verileri ortaya koyacağı için ; sözleşme incelenip ;

1- Kiranın devrine sözleşmede müsaade edilmiş ve kiranın devri sözkonusu ise ; kira ilişkisinin kiraya veren ile kirayı devralan arasında devam edeceği ve kirayı devreden ilk kiracı ile kiraya veren arasında hukuki bağ kalmamış olacağı;tahliye davasının,sebeplerine göre kirayı devralan ve içinde bulunan yeni kiracıya karşı açılabileceği(burada,kiranın,
sözleşmedeki devir serbestisi nedeniyle kiralayanın iradesi ile devredilmiş olduğu ve yeni kiracı ile arasında bu nedenle önceden mevcut rıza nedeniyle kira ilişkisi doğmuş olacağı kabul ediliyor);

2-Şayet ilk kiracı, mecuru alt kira sözleşmesi ile kendi kiracısına kullandırmakta ise ; bu durumda kiranın devri değil,alt kira ilişkisi mevcut olacak,kiraya veren ile ilk kiracı arasındaki kira ilişkisi devam edecek,alt kiracı ise kendi kiralayanı olan ilk kiracı ile hukuki ilişki içinde olacak,kiraya verenin,haklı sebepleri var ise,kendi kiracısı olan ilk kiracıya karşı tahliye davası açması gerekecek,ilk kiracı hakkında verilen tahliye kararı alt kiracı hakkında da hüküm ifade edecektir.Soruya konu olayda,kiranın alt kira sözleşmesi ile aktarılmış olup olmadığı belli değildir,ancak,dersane açılmış olması,ilk kiracı ile bu işletme arasında bir kira sözleşmesi yapılmış olması ihtimalini baskın ihtimal olarak düşündürüyor. Kira sözleşmesinin bulunmaması halinde öyle bir işletmenin faaliyete başlaması zordur.

Bu nedenle alt kiracı durumunda olmaları halinde,haklı tahliye sebeplerinden
biri ile veya akte aykırılık nedeniyle ilk kiracı hakkında(tabii ki,yasal prosedür gereği ihtar çekilmesi,diğer şartların yerine getirilmesi kendi konusuna ait olmak üzere) "akde aykırılık nedeniyle tahliye" davası açılması ve böylece,kiraya verenin iradesi dışında oturan ikinci/alt kiracı ile muhatap olmadan,kendi kiracısı hakkında açacağı dava sonucu alacağı tahliye ilamını alt kiracı hakkında da uygulama imkanı olduğundan ; bu yolu takip etmesi mümkün görünmektedir.

" ... İlk kiracıya boşaltma kararı verilmesi durumunda ikinci kiracı burada şagil durumuna düşmüş sayılır. Boşaltma kararı ile kiralanandan çıkarılması yasa gereğidir. 13 HD 28.3.1989 6606/2095
---------------------------------------------------
"...Kirayalanın alt kiracıya karşı dava hakkı yoktur.
... Eğer davalı kiraya verenin hiçbir iradesi olmaksızın alt kiracı durumunda ise davacıların ona karşı dava haklarının varlığından sözedilemez.Bu nedenle husumetin belirlenmesi gerekmekle,kararın bozulmasına :
6 HD 16.1.1995 13220-71
--------------------------------------------------
"... Dava fuzuli işgal ve ve fesih nedeniyle tahliye isteğine ilişkindir.Mahkeme davayı reddetmiş,davacı vekili temyiz etmiştir.

Davacı dava dilekçesinde mülkiyeti kendilerine ait açık otoparkın M İnşaat Ltd Şkt ne kiraya verildiği halde,kiracı tarafından, davalı (A Y S ) ye kiraya verildiğini(alt kira sözleşmesi ile) bu nedenle davalının yapılan akdin 1.7.1994 tarihinde sona erdiğinden kiracılık sıfatı da kalmadığından tahliyesine karar verilmesini istemiştir.

1.7.1993 başlangıç tarihli ve 1 yıl süreli kira sözleşmesi ile kiralanan açık otopark olarak davacı belediye tarafından Mersin İnşaat Ltd Şkt ne kiraya verilmiştir. Kiracı şirket ise,kirası tahtındaki mecuru 3 yıllığına sözleşme ile davalıya(alt kiracıya) kiralamıştır. BU DURUMDA DAVALI FUZULİ ŞAGİL DEĞİL KİRACININ KİRACISIDIR.KİRACININ KİRACISI OLMA DURUMUNDA KİRAYA VEREN İLE İKİNCİ KİRACI ARASINDA BİR HUKUKİ İLİŞKİ DOĞMAYACAĞINDAN KİRALAYANIN KİRACININ KİRACISI (ALT KİRACI) ALEYHİNE TAHLİYE DAVASI AÇMASI MÜMKÜN DEĞİLDİR.
6 HD 7.3.1994 2333/205
---------------------------------------------------
Bu kararlardan ve uygulamadan anlaşıldığı kadarıyla,eğer olay konusu kiracı,bir alt kira sözleşmesi ile mecuru dersane işletmesine devretmişse alt kira ilişkisi sözkonusudur. Alt kira sözleşmesi yapılması durumunda ise,
devir serbestisi konusu önem taşımamaktadır. İlk mesajda bu konu,alt kira bakımından gereksiz bir irdeleme olmuştur.