Üyemizin Notu:
Elektronik Sözleşmenin Geçerlilik Şartları (*)
Elektronik sözleşmenin elektronik olma özelliği akdin geçerlik şartları yönünden özel bir durum arzetmemektedir. Bu nedenle örneğin Türk Hukukundan hareket edersek bir sözleşmenin geçerli olabilmesi için gerekli tüm şartlar, tarafların fiil ehliyetine sahip olması (MK.15), sözleşmenin akdi sırasında kanunun emrettiği bir geçerlik şartı varsa buna uyulmuş olması (BK.11/2), muvazaa olmaması (BK.18/1), sözleşmenin konusunun hukuka (emredici hukuk kurallarına, kamu düzenine, kişilik haklarına) ve ahlaka aykırı olmaması (BK.19/2), sözleşmenin konusunun imkansız olmaması (BK 20), sözleşmede gabin (BK 21) hata, hile, ikrah (BK.23) unsurlarının olmaması gibi genel kurallar elektronik sözleşmeler için de aynen geçerlidir.
Esasen elektronik sözleşmede geçerlik şartlarının konuya ilişkin uluslararası metinler açısından incelenmesi de pek güçtür, zira bu metinler yerel hukuki düzenlemelerin aksine sözleşmeler hukukuna ilişkin genel kurallar getirmekten ziyade, elektronik sözleşmelerin kuruluşu konusunda özel ve yol gösterici nitelikte ilkeler getirmekle yetinmektedirler. Bu nedenle söz konusu belgeler sözleşmelerin geçerlik şartlarının düzenlenmesi yetkisini ülkelerin bu konudaki hukuki düzenlemelerine bırakmaktadırlar ve pek çok ülkenin hukuki düzenlemeleri açısından da konu, elektronik sözleşmelere has mevzuatın içinde düzenlenmek yerine Borçlar Kanununun genel ilkelerine tabi kılınmaktadır. Bu yüzden elektronik sözleşmenin geçerlik şartlarının geleneksel sözleşmelere göre özel bir durum arzetmediği ve aynı geleneksel sözleşmelerde olduğu üzere söz konusu ülkenin Borçlar Kanununun genel hükümlerine tabi kılındığı tesbit edilmelidir.(1) Ayrıca özellikle Avrupa Ülkelerinde daha ağırlıklı olmak üzere elektronik sözleşmenin geçerlik şartları konusunda Tüketicinin Korunması mevzuatı ile ilişkili olarak çeşitli düzenlemeler yapıldığı da dikkat çekmektedir. Avrupa Birliğinin konuyla ilgili hassasiyeti ve bu hassasiyetin elektronik sözleşmelere ilişkin metinlere de (özellikle ABETD ve 20.Mayıs.1997 tarihli 97/7 EC no’lu uzaktan satışlarda tüketicinin korunmasına ilişkin direktifle) yansımasının sonucu olarak elektronik sözleşmelerin de (çoğu kez geleneksel sözleşmelerde de) tüketicinin korunması ilkesi doğrultusunda yeni yaklaşımlar ve geçerlik şartları oluşmakta ve tüketicinin zarar görmesine neden olacak çeşitli koşulların ortaya çıkması durumunda sözleşme geçersiz sayılabilmektedir. Aslında bu trend, elektronik sözleşmelerin hızla yaygınlaşmaya başlaması sonucu elektronik sözleşmeler üzerinde yoğunlaşmışsa da, esasında konu elektronik sözleşmelerden bağımsız olup, doğrudan doğruya tüketicinin korunması politikalarının son yıllarda hızla gelişmesi ve bu gelişmenin yasal düzenlemelerde yansımasını bulmasının neticesidir.
-----------------
(*) Sinan Öztürk Elektronik Sözleşmeler (Kuruluş ve Geçerlik Şartları) – İ.Ü.SBE.Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 2002, sf.169
(1) İbrahim KIRÇOVA/Pınar ÖZTÜRK “İnternette Ticaret ve Hukuki Sorunlar” İTO Yayın No: 2000/29 Eylül 2000, s. 55
|
