|
Belediyeler İşyerleri için Risk Değerlendirmesi Yapmalıdır
Şanlıurfa Belediyesi Hukuk İşleri Müdürü
Çalışma hayatı; istihdamdan, çalışma şartlarına; sosyal güvenlikten, mesleki eğitime; iş sağlığı ve güvenliğinden, yurtdışında çalışan vatandaşlarımızın haklarının korunmasına kadar çok geniş bir alanı ve toplumun büyük bir kesimini kapsamaktadır. İş sağlığı ve güvenliği konusu ise sadece işyeri ve çalışan düzeyinde değil toplumun genelini doğrudan ilgilendiren aynı zamanda ulusal ve uluslararası düzeyde ele alınması gereken bir önceliktir.
İş kazası ve meslek hastalıklarını önlemek kuşkusuz tazmin etmekten daha az maliyetlidir. Türkiye’de iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili hükümler 4857 sayılı İş Yasası’nda yer almaktaydı. İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası[1] 30.06.2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Yeni İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası koruma altına alınan çalışan kesimi genişletmektedir.[2] Bununla beraber, bağımsız çalışanlar ve ev hizmetlerinde çalışanlar söz konusu koruyucu hükümlerin dışında kalmaktadırlar.
30.06.2012 tarih ve 28339 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun belediyeler için 2 yıl sonra uygulanacağı gibi çok yanlış bir genel kanaat bulunmaktadır. Oysa sadece işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı istihdamına yönelik maddelerin uygulaması 01.07.2014 tarihine ertelenmiştir onun dışındaki Kanun'un ağır yükümlülükler ve cezalar getiren diğer hükümleri 01.01.2013 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir.
6331 sayılı yasaya göre belediyelerin yapması gereken önemli bir yükümlülüğü de "Risk Değerlendirmesi" oluşturmaktadır.(m.10) İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği, 29.12.2012 tarih ve 28512 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiş ve buna göre risk değerlendirmesi yapılması veya yaptırılması gerekmektedir.
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmalar risk değerlendirmesi olarak kabul edilmektedir.
“Risk değerlendirmesi, risk değerlendirme ekibi tarafından yapılacak. Buna göre;Risk değerlendirmesi, işverenin oluşturduğu ekip tarafından gerçekleştirilecek. Risk değerlendirmesi ekibi aşağıdaki kişilerden oluşacak:
· İşveren veya işveren vekili,
· İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri,
· İşyerindeki çalışan temsilcileri,
· İşyerindeki destek elemanları,
· İşyerindeki bütün birimleri temsil edecek şekilde belirlenen ve işyerinde yürütülen çalışmalar, mevcut veya muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlar.
İşveren, ihtiyaç duyulduğunda bu ekibe destek olmak üzere işyeri dışındaki kişi ve kuruluşlardan hizmet alabilecek. Risk değerlendirmesi çalışmalarının koordinasyonu işveren veya işveren tarafından ekip içinden görevlendirilen bir kişi tarafından da sağlanabilecek.
İşveren, risk değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişilerin görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç, gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılar, görevlerini yürütmeleri sebebiyle hak ve yetkilerini kısıtlayamaz.
Risk değerlendirmesi çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişiler işveren tarafından sağlanan bilgi ve belgeleri koruyup ve gizli tutmakla yükümlüdürler.
Risk değerlendirmesi dokümanının sayfaları numaralandırılarak; gerçekleştiren kişiler tarafından her sayfası paraflanıp, son sayfası imzalanır ve işyerinde saklanır. Risk değerlendirmesi dokümanı elektronik ve benzeri ortamlarda hazırlanıp arşivlenebilir. Risk değerlendirme belgesinin istenmediği sürece herhangi bir kamu kuruluşuna verilmesine gerek bulunmuyor. İş müfettişleri tarafından yapılacak denetimlerde müfettişlere gösterilmesi ve gerekirse bir örneğinin verilmesi gerekiyor.”[3]
Risk analizi yapılmasının amaçları;
* Risk odaklarını bulmak,
* Bunları değerlendirmek,
* Önlemleri belirlemek,
-- önlemlerin sırasını belirlemek,
-- yapılabilecek tasarrufu belirlemek,
-- doğabilecek masrafları belirlemek,
-- güvenlikten ödün vermeden işletme için en
ekonomik yöntemi belirlemek,
* Önlemlerin gerçekleşmesini sağlamak,
-- amaca ulaşılıp ulaşılmadığını saptamak,
-- bir riski önlerken başka bir riske yol açmamaktır.[4]
İlk öncelik amacımız İşyerinde varolan tehlikeleri belirlemektir.
Yönetmeliğe göre, işveren; çalışma ortamının ve çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlama, sürdürme ve geliştirme amacı ile iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmak zorunda tutulmuştur. Risk değerlendirmesi ile işletmelerin iş kazası ve meslek hastalığına sebebiyet verecek tehlikelerin önceden belirlenerek gerekli önlemlerin alınmasını sağladığı için büyük bir önemi vardır. Risk değerlendirmesi yaptırılması için bir süre veya kademeli geçiş söz konusu olmadığından en kısa zamanda yapılması gerekmektedir.
16/6/2004 tarihli ve 25494 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği 8 şubat 2013 tarihinde yürürlükten kaldırılmıştır. İşyerleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından kısa vadeli sigorta kolları prim oranları da dikkate alınmak suretiyle “az tehlikeli”, “tehlikeli” ve “çok tehlikeli” olarak Tebliğle belirlenmiştir .[5]
Yapılmış olan risk değerlendirmesi; tehlike sınıfına göre çok tehlikeli, tehlikeli ve az tehlikeli işyerlerinde sırasıyla en geç iki, dört ve altı yılda bir yenilenir.
Ayrıcarisk değerlendirmesi aşağıdaki durumlarda da yenilenmesi zorunludur;
a) İşyerinin taşınması veya binalarda değişiklik yapılması.
b) İşyerinde uygulanan teknoloji, kullanılan madde ve ekipmanlarda değişiklikler meydana gelmesi.
c) Üretim yönteminde değişiklikler olması.
ç) İş kazası, meslek hastalığı veya ramak kala olay meydana gelmesi.
d) Çalışma ortamına ait sınır değerlere ilişkin bir mevzuat değişikliği olması.
e) Çalışma ortamı ölçümü ve sağlık gözetim sonuçlarına göre gerekli görülmesi.
f) İşyeri dışından kaynaklanan ve işyerini etkileyebilecek yeni bir tehlikenin ortaya çıkması.
Buna göre; halen yaptırmayan belediyelere ocak ayı için 3.234 TL ve Şubat için 4.851 TL para cezası kesilecek ve yapılmadığı takdirde “ceza taksimetresi” çalışacak ve ceza tutarı 2013 sonunda 56.595 liraya ulaşabilecektir.[6] Blediyelere idari para cezasını işyerinin bağlı bulunduğu çalışma ve iş kurumu il müdürlüğü uygulayacaktır.İl müdürlüğü genellikle konuya ilişkin iş müfettişi raporuna göre ceza uygulayacaktır. 15 gün içerinde belediye Sulh Ceza mahkemesine itiraz edebilir. Tebliğden itibaren 15 gün içerisinde defaten ödenmesi halinde Kabahatler kanunun 17. maddesine göre %25 indirim uygulanacaktır.
idari para cezaları için tahsil zamanaşımı kabahatler kanunun 21.maddesinde özel olarak düzenlenmiş olduğundan yerine getirme zamanaşımı süreleri esas alınacaktır. [7]
Ödeme emrini tebliğ alan kişi, zaman aşımını itirazı için 7 (yedi) gün içinde vergi mahkemesine dava açarak bu borcun zamanaşımına uğradığını ileri sürebilir. Bunu yapmadığı takdirde zaman aşımına uğramış borcunu ödemek zorunda kalır.
Örnek bir tablo oluşturursak;
RİSK ANALİZ VE DEĞERLENDİRME TABLOSU[8]
Gerçekleştirildiği Tarih / Geçerlilik Tarihi:
Faaliyet
Tehlike
Zarar Görecek Kişiler
Risk Derecesi
Zarar Görme Nedenleri
Mevcut Durum
Alınması Gereken Önlemler
Önlem Alan Personel
Ad, Soyad, İmza, Tarih
Tebliğ Eden
Ad, Soyad, İmza, Tarih
Ayrıca deprem, su baskını, yangın, temizlik vb. gibi genel tehlikelerin oluşturduğu bir tablonun yukarıdaki formatta hazırlanması faydalı olacaktır.
Risk Değerlendirmesi Belgesi[9]
Adresi:………
Risk değerlendirmesinde görev alan iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi olanların adı soyadı ve Bakanlıkça verilmiş belge bilgileri:………
Risk değerlendirmesine katılan bütün şahısların ad soyadı ve unvanları:
…………. …………. ……………. …………
Risk değerlendirilmesinin gerçekleştirildiği tarih :…../…./2013
Risk değerlendirilmesinin geçerlilik tarihi:…../…./2013 tarihinden itibaren .. yıl
Belirlenen tehlike kaynakları ile tehlikeler: Tabloda gösterilmiştir.
Tespit edilen riskler: Tabloda gösterilmiştir.
Tespit edilen risklerin önem ve öncelik sırasını da içeren analiz sonuçları:
………….(varsa risklerin dereceleri yazılacak)
Düzeltici ve önleyici kontrol tedbirleri, gerçekleştirilme tarihleri ve sonrasında tespit edilen risk seviyesi: …./…./2013 tarihinden itibaren bütün risklere karşı önlemler alınmıştır. Risk seviyesi düşüktür.
İş bu risk değerlendirmesi …../…../…… tarihlerinde aşağıda adı soyadı ve ünvanları yazılı olan kişiler tarafından düzenlenerek imza altına alınmıştır.
Düzenleyenler
Ad-soyad Ad-soyad İşyeri hekimi(varsa) iş güvenliği uzmanı(varsa)
İmza imza İmza imza
Risk analizi raporu almamanın en önemli sonucu, işyerinde ileride meydana gelebilecek meslek hastalığı ve iş kazalarını önleyebilecek durumda olan işverenin bunu fark etmesine ve gerekli tedbirleri almasına engel teşkil etmesidir. Risk analiz raporunu yaptıran işveren, işyerinde gözünden kaçan bir çok eksikliği giderebilme veya daha dikkatli olabilme şansına sahip olacaktır.
Alınacak güvenlik tedbirleri ve kullanılacak koruyucu ekipman, işveren tarafından yapılacak veya yaptırılacak risk değerlendirmesi sonuçlarına göre işyerinde var olan tehlikelerin bertaraf edilmesi, doğacak risklerin önlenmesi veya en az düzeye indirilmesi için belirlenecektir. Risk değerlendirmesi neticesinde belirlenecek yöntemlerin istenen sonuçlara ulaşabilmesi için her kademede rahatlıkla uygulanabilir olması ve mevcut iş sağlığı ve güvenliği düzeyini sürekli iyileştirecek şekilde yapılandırılmış olması gerekmektedir.
OHSAS 18001:2007 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi[10]
OHSAS 18001:2007 Çalışanların sağlıklı ve güvenli bir ortamda çalışmaları için kurumların çalışanlarının iş sağlığı ve iş güvenliği konusunda, planlı ve sistemli çalışmalar yürütmeleri gerekmektedir. OHSAS 18001, iş yerlerinde meydana gelebilecek olası iş kazası riskini en aza indirmek ve "İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili yasal yükümlülüklerin yerine getirilmesiyle ilgili asgari şartları ortaya koymak için geliştirilmiş bir sistemdir.
a) Kuruluşun faaliyetleri ile alakalı olarak, İş Sağlığı ve Güvenliği risklerine maruz kalabilecek çalışanlar ve ilgili diğer taraflar için riskleri yok etmek veya en aza indirmek üzere bir İş Sağlığı ve Güvenliği yönetim sistemi oluşturmak,
b) Bir İSG yönetim sistemini kurmak, uygulamak ve sürekli iyileştirmek,
c) Kuruluşun beyan ettiği İSG politikasına uygunluk konusunda kendine güvence sağlamak,
d) İSG Standardına uygunluğunu göstermek, isteyen her kuruluş ISO 18001´e ihtiyaç duyar.
Yararları :
İşyerinin olumsuz çalışma koşulları kaynaklanan kazalardan koruyarak, rahat ve güvenli bir ortamda çalışmalarını sağlar,
Zararla sonuçlanabilecek olası tehlikelerin önceden tespitini ve gerekli önlemlerin alınmasını sağlar,
İş kazası ve meslek hastalıklarının yüksek maliyetlerinin en aza indirilmesini sağlar,
Çalışanların katılım ve motivasyonunu arttırır,
İş kazaları ve meslek hastalıkları sebebiyle oluşabilecek iş ve iş gücü kayıpların en aza indirilmesini sağlar,
İşletmelerde yangın, patlama, makine arızaları vb. durumların ortadan kaldırılarak işletme güvenliğini sağlar,
Ulusal / uluslararası yasa ve standartlara uyum sağlar,
Yeni çıkan Yönetmeliklere Dikkat
İş sağlığı ve Güvenliğine ilişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği (26/12/2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır)
İş Güvenliği Uzmanlarının Görev,Yetki,Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik (29/12/2012 ve 31/01/2013 tarihli Resmi Gazete yayımlanmıştır)
İş sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği(29/12/2012 ve 31/01/2013 tarihli Resmi Gazete yayımlanmıştır)
İş sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği(29/12/2012 tarihli Resmi Gazete yayımlanmıştır)
İş sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik (18/01/2013 tarihli Resmi Gazete yayımlanmıştır)
Sonuç
Çalışma ortamının sağlığı ve alınacak tedbirler itibariyle işveren ve işçiyi ilgilendirirken diğer taraftan meslek hastalığı ya da iş kazası sonucu hayatını kaybeden ya da sakat kalan işçinin ailesini de ilgilendirmektedir. İş sağlığı ve güvenliği 6331 sayılı Kanun ile olması gerektiği gibi tek bir kanunla düzenlenmiştir. Ancak kanun koyucu birçok düzenlemeyi yönetmeliklere bırakmıştır. Bu nedenle bu yönetmeliklerin incelenmesi gerekmektedir.
Buraya yazamadığımız birçok başka yükümlülükler olduğunu da hatırlatmalıyız.
Kaynakça;
Av. Kayhan ÖZEL, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'na İlişkin Uyarılar İstanbul Barosu Dergisİ • Cilt: 87 • Sayı: 1 • Yıl: 2013
http://www.istanbulbarosu.org.tr/Yayinlar/BaroDergileri/ibd20131.pdf
Adem KEFELİOĞLU 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu İle İşverenlere Getirilen Yükümlülükler http://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/adem/004/
Resul Kurt ,Risk değerlendirmesi yaptınız mı? http://www.dunya.com/risk-degerlendirmesi-yaptiniz-mi-150770yy.htm
İbrahim Işıklı ,İş güvenliğinde risk değerlendirmesi neden önemli? http://www.dunya.com/is-guvenliginde-risk-degerlendirmesi-neden-onemli-150664yy.htm
Hüseyin Ceylan ve Volkan S. Başhelvacı, Risk Değerlendirme Tablosu Yöntemi İle Risk
Analizi: Bir Uygulama http://ijerad.kku.edu.tr/sayi_6/6.pdf
Arif TEMİR, İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatına Göre İşyerlerinde Risk Değerlendirmesi Nasıl Yapılacak?Yaklaşım / Şubat 2013 / Sayı: 242
[1] Kanun adının iş sağlığı değil “işçi sağlığı” olması gerektiği yönünde itirazlar var.
[2] Stajyerler bu kapsam alındığından belediyelerin stajyer kabul etmemesini tavsiye ediyorum.
[3]Arif TEMİR, İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatına Göre İşyerlerinde Risk Değerlendirmesi Nasıl Yapılacak?Yaklaşım / Şubat 2013 / Sayı: 242
[4] Hüseyin Ceylan ve Volkan S. Başhelvacı, Risk Değerlendirme Tablosu Yöntemi İle Risk
Analizi: Bir Uygulama http://ijerad.kku.edu.tr/sayi_6/6.pdf
[5] Bkz .Resmi gazete 26 Aralık 2012 -Sayı : 28509 İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği
[6]Şükrü Kızılot, işyerlerine ceza trafiği hızlandı http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/22862892.asp?yazarid=10&hid=22862648
[7]http://www.turmob.org.tr/turmob/basin/23-12-2005.htm
[8] Mehmet Dilek (İş güvenliği Uzmanı) ait tablodan uyarlanmıştır.
[9] Arif TEMİR, Apartmanlarda İş Sağlığı Ve Güvenliği Mevzuatına Göre Risk Değerlendirmesi Örneği, Yaklaşım / Mart 2013 / Sayı: 243
[10] http://www.tse.org.tr/subat2013standarddergi/index.html
|
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Belediyeler İşyerleri İçin Risk Değerlendirmesi Yapmalıdır" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Av.M.Lamih Çelik'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
|
|
Belediyeler İşyerleri İçin Risk Değerlendirmesi Yapmalıdır
