ADLİ BELGE İNCELEMELERİNDE İMZA VE YAZININ YAŞ TAYİNİ
Belge Tanımı: Belge, Bir gerçeğe tanıklık eden yazı, fotoğraf, resim, film vb. doküman* olarak tanımlanır . Adli bilimlerde Bir olguyu ya da bir savın doğruluğunu gösteren, yazılı veya basılı kanıt olarak kullanılır. Fiziksel olarak . Belgenin boyutları, ağırlığı, içerdiği şekil ve grafiklerin özellikleri vs. anlaşılır.
Kimyasal olarak Bakıldığında : 1-Kağıt (Selüloz, kağıt sanayi bileşenleri, bilerek katılanlar,2- Mürekkep (boya ve pigmentleri),3-Çözücüler ve 4- Bağlayıcılar dan ibaret olarak görülür.
Modern yazım gereçlerinin piyasaya çıkış tarihleri sırasıyla şöyledir:
1945 Tükenmez kalem. 1950 Mürekkep çözücüsü olarak GLİKOL. 1955 yeni mürekkep boyası olarak bakır ftalosyanin. 1963 keçeli kalem. 1967 küreli uçlu kalemler. 1970 fosforlu işaret kalemleri. 1984 jel mürekkepli kalemler. Yer almıştır.
Kalem haznelerindeki Mürekkebin bileşimi : Bir renklendirici veya renklendiriciler karışımı, Bir çözücü veya çözücüler karışımı, Bir veya birkaç reçineden İBARETTİR.
Renklendiriciler Mürekkebin ana maddeleridir.
Reçinelerin görevi mürekkebin akışkanlığını ayarlamak ve kâğıda tutunmasını sağlamaktır. Çözücülerin görevi YAZMA VE ÇİZME sırasında renklendiricileri ve reçineyi hazneden kağıda taşınmasına (akmasına)aracılık etmektir.
Bunların dışında bozunmaya karşı koruyucular ile bir kimyasal marker katılabilir. Bunların bileşimleri gizlidir ve sadece üreticiler tarafından bilinirler. Üreticiler Mürekkeplerine 1- yılar boyu hiç değişmeyen 2- her yıl değişen İki işaret koyarlar. Bu işaretler genellikle nadir toprak elementlerinden oluşur fakat ne olduğu ve ne oranda katıldığı üretici sırrıdır. Bu tür işaretler mahkemenin isteği ile laboratuarlarımızda LA-ICP-MS yöntemi ile belirlenebilir.
Kapalı ve açık sistemler:
Kapalı sistem: yazma aygıtının haznesinin (kartuş veya kalem tüpü) içindeki mürekkebi tanımlar.
Açık sistem: Kağıdın üzerine uygulanmış ve çevre koşullarına açık mürekkebi tanımlar.
2002 den bu yana yapılan LD-MS gibi ileri analitik çalışmalar kapalı sistemlerin bozunmadığını veya yaşlanmadığını göstermiştir. Ancak John Allison, jay Siegel ve arkadaşları*mürekkep pigmentlerinin az da olsa bozunduğunu *tespit etmişlerdir. **Andrasko ve Kunicki ise haznelerde yaptıkları deneylerde tükenmezin ucuna yakın bölgede bozunma ve yaşlanmayı ve buradan çözücü Fenoksi etanolün göreceli eksildiğini gözlemlemişlerdir. *Diğer bir gözlem ve tespitleri de buradaki mürekkebin pigmentlerinin bozunmasıdır.
**Statik ve dinamik kesitler: Bu kesitler mürekkebin hazne dışında yaşlandığı açık sistemler için tanımlanmıştır.
Statik kesit, mürekkebin renklendiricilerinin zamanla değişmeyen optik ve kimyasal özellikleridir. Bu özellikler spektroskopik olarak ve renklendiricilerin ayrılarak farklılandırılmasını sağlayan HPTLC veya HPLC kromatogramları ile belirlenir.
1-Renklendiricilerin bozunması
Metil viole ailesinden olan boyalar Metil gruplarını kaybederek solarlar. Burada CV kristal viole, MV metil viole ve TPR tetra metil rozaniline dönüşmektedir.
Bu bozunma havanın oksijeninin varlığında ve birazda karanlıktada olmaktadır. Zamanın geçişiyle renklendiricilerin çözünürlükleri değişmemektedir.
2- Çözücülerin buharlaşması
Mürekkebin uçucu bileşenleri zamanla kaybolur. Çabuk uçucular yazımdan dakikalar sonra uçar. Tükenmez kalemlerde kullanılan zor uçucular 1-2 yılda yok olurlar ve arta kalan çözücü miktarı sabit kalır. Bu miktar Sabitlenene kadar geçen zaman mürekkebin bileşimi ve saklama koşullarına bağlı olarak değişir.
3-Reçinelerin polimerleşip sertleşmesi :
Bu işlem yazımdan hemen sonra başlar. Reçinelerin katılaşıp sertleşmesi moleküllerin çapraz bağlanmasıyla birbirine yakınlaşmasını sağlayan karmaşık bir fizikokimyasal süreçtir. Reçinelerin sertleşmesi ile çözünürlükleri ortadan kalkar, Daha da önemlisi renklendiricileri ve çözücüleri oluşturdukları ağın içinde hapsederek koruma altına alırlar. Ancak Bu sürecin de zaman limiti vardır. Bu sürecin 8 ay ile 2 yıl arasında tamamlandığı gözlemlenmiştir.
YAŞ TAYİNİ
1- Bir mürekkebin yaşının tayini istenmişse şimdiye kadar izah edilen fiziko-kimyasal proseslerin ölçülebilir ve tekrarlanabilir parametrelerinin belirlenmesi gereklidir.
2- Bu parametrelerin arasında tespit edilen zamana bağlı değişimler yaş tayini için duyulan gereksinimleri karşılar.
3-Dinamik yaklaşım mürekkeplerin arasındaki yaş farklarını belirlemede uygulanır.
4- Yaş tayini kesin yaş tayini ve Bağıl yaş tayini (yaşlar arasındaki fark) olarak istenebilir.
Bağıl Yaş: Ayni belge üzerindeki aynı formüle sahip iki mürekkebin hangisinin önce hangisinin sonra yazıldığının tespitidir.
bağıl yaş tayini Sine Qua Non”= “olmazsa olmaz” Koşullar içerir. Bunlar: 1- karşılaştırılacak mürekkepler, mutlaka ayni belge üzerinde ve aynı formüle sahip ve aynı koşullarda korunmuş olmalıdır. 2-Örneklere uygulanan mürekkep miktarı her koşulda aynı olmalıdır.
Mutlak Yaş:
Bu yöntem AGİNSKY tarafından 1995 yılından beri uygulanan dinamik bir yöntemdir. Buna göre mürekkebin başka bir mürekkeple karşılaştırmaksızın sırf kendi fizikokimyasal özelliklerinden elde edilen delillerle yaş tayinine gidilir. Bu yöntemde mürekkebin ısıtılmış özellikleri ile ısıtılmamış özellikleri kıyaslanarak Yaş tayini yapılır. Mürekkebin ısıtılması ileri yaşlanmasına neden olur.
•
1-AAFS bünyesinde şubat 2011 de* konuyla ilgili bir çalışma grubunun toplantısından sonra Belgelerde mürekkep yapısı ve yaşının tayininin enstitümüz laboratuarında mevcut imkanlar ve teçhizatla yapılabileceğini anladık. *
Yaptığımız kaynak taramasında;
1a- Son yıllarda Dünyada özellikle Avrupa ve ABD de bu konuyla ilgili yapılan çalışmaların sayısının hızla arttığını saptadık,
1b- Buna Karşılık Ülkemizde bu alanda Enstitümüz dışında yapılan herhangi bir çalışmaya rastlanmadığının tespit edilmesinin yanında bu metodolojinin ülkemizde uygulanamayacağı çeşitli basın kuruluşlarında ve internet sitelerinde yaygın bir kanı olarak yer almakta olduğunu saptadık.
1c-Bu durumun Türk Yargı Sistemi için bir zafiyet oluşturduğunu gördük. (Türkiyeyi ilgilendiren bazı önemli davalarda**söz konusu olan*mürekkep yaşı tayin yöntemleri fransız ve Alman laboratuvarlarında uygulanmıştır.)
İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü Fen bilimleri Anabilim dalı , Adli bilimler laboratuvarında Yaş tayini yöntemi özetle şöyle uygulanmaktadır:
0.5 cm boyundaki çizgiyi temsil eden kısım belgeden numune olarak kesilip alınır. Numune boşaltılmış tenax tüpe konur. Termal desorber(TD) da 70 oC de 20 dk desorpsiyon yapılır.TD den salınan ve tuzaklanan maddeler GC-MS sistemine verilir .Kromatogramda 138.1 molekül ağırlıklı pik alanından miktar hesaplanır (M1)
Aynı numune 200 oC de 5 dk desorpsiyon yapılır.TD den salınan ve tuzaklanan maddeler GC-MS sistemine verilir. Kromatogramda 138.1 molekül ağırlıklı pik alanından miktar hesaplanır (M2)
138.1 Kütleli İYON ŞİDDETİNDEN YAŞA GEÇİŞ
%V=100 x M1/(M1+M2)
formulünün yardımıyla bulunan değer %V aşağıdaki grafikte yerine konulur. Belgenin yaşı tayin edilir.
Az buharlaşan bileşenler ve reçinelerin analizi *belge incelemenin temelini oluşturur.
Belgenin yaşının daha ileri eskimelerle belirlenmesi için daha *ileri analizler ve incelemeler gerektirir.
İLERİ ANALİZLER
1. Thermal desorption-GC/MS - ile phenoxyethanolün salıverilme oranı (Laboratuvarımızda uygulanan yöntem)
2. HPLC-Kütle spektrometrisi metodu ile reçineler ve bunların yaşlanması ile ortaya çıkan ürünlerin belirlenmesi
3. HPLC-metodu ve fluorescence ve görünür bölge dedektörü ile phenoxy ethanol belirlenmesi.
YAŞ TAYİNİNDE HAKİM NELERE DİKKAT ETMELİ.
Boyalar:*-*Fotokimyasal bozunmaya uğrarlar. Bunları belirleyen -ışın miktarı ve*- dalga boyu önemlidir. Belirlenmiş mi?
Solventler: Buharlaşma hızı yaş ilişkisi kurulmuş ise neye göre kurulmuştur. İlişki grafiği raporda yer almalıdır.
Reçineler/ bağlayıcılar: Bunlardan hala çok sınırlı bilgi edinilebilmektedir.
Kağıdın emdiği mürekkep miktarı Kalemle uygulanan basınç ve Mürekkebin yapısına bağlı olduğundan % V oranı 5 eşik değerinin altında mıdır? üstünde midir? Bu net bir biçimde bilinmelidir. Altında ise mürekkep yaş tayini geçersiz ve yok hükmünde sayılmalıdır.
*
İKİ ÖNEMLİ KAYNAK
Minimum requirements for application of ink dating methods based on solvent analysis in casework Celine Weyermann a,*, Joseph Almog b, Jurgen Bugler c, Antonio A. Cantu d, Forensic Science International (2011).
Forensic Science International 197 (2010) 1–20 Review:Analytical methods for dating modern writing instrument inks on paper Magdalena Ezcurra a,*, Juan M.G. Go´ ngora a, Itxaso Maguregui b, Rosa Alonso aa Analytical Chemistry Department, Faculty of Science and Technology, University of Basque Country (UPV-EHU), P.O. Box 644, 48080 Bilbao, Spain
b Paint Department, Faculty of Fine Arts, University of Basque Country (UPV-EHU), P.O. Box. 644, 48080 Bilbao, Spain
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Adli Belge İncelemelerinde İmza Ve Yazının Yaş Tayini" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Salih Cengiz'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
Şu ana dek 4 okuyucu bu makaleyi değerlendirdi :
4 okuyucu (100%) makaleyi yararlı bulurken,
0 okuyucu (0%) yararlı bulmadı.
Okuyucu
14072
Bu Makaleyi Şu An Okuyanlar (1) :
* Son okunma 2 saat 28 dakika 23 saniye
önce.
* Ortalama Günde 3,20 okuyucu.
* Karakter Sayısı : 8946, Kelime Sayısı : 1116,
Boyut : 8,74 Kb.
*
14 kez yazdırıldı.
*
1 kez arkadaşa gönderildi.
*
8 kez indirildi.
*
33 okur yazarla iletişim kurdu.
* Makale No : 1451
Adli Belge İncelemelerinde İmza Ve Yazının Yaş Tayini
