|
YEŞİL KART ALAN VATANDAŞLARIMIZ
GENEL SAĞLIK SİGORTALISI OLDULAR
GİRİŞ
En önemlisosyal yardım yöntemlerinden sayılan yeşil kart uygulaması artık tarihekarışmıştır. Tüm vatandaşları, kapsama alma amacıyla uygulamaya konulan 5510 sayılıSosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, yürürlüğe girdiği01.10.2008 tarihinde, mevcut SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı sigortalılarını;15.01.2010 tarihi itibariyle de kamuda çalışanlarını kapsamına almıştır. Enson, büyük bir grup olan yeşil kartlıların 01.01.2012 tarihi itibariyle GenelSağlık Sigortası (GSS) kapsamına alınmasıyla, kapsam dışı kalanların sayısı oldukça azalmıştır. 01.01.2013 tarihindede, 506 sayılı Kanunun Geçici 20’inci maddesine istinaden varlıklarını devamettirmekte olan özel banka ve oda sandıklarının da Sosyal Güvenlik Kurumuna(SGK) devredilmesi planlanmaktadır. Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri ve çalışanları (millet vekilleri, Meclis çalışanları),Anayasa Mahkemesi Üyeleri, kendi ülkesinde sigortalı olup da Türkiye’de bulunanyabancılar ve zorunlu askerlik görevini yapmakta olan er ve erbaşlar, cezaevlerindeki tutuklu ve mahkumlar ise GSS kapsamı dışında tutulmuştur.
GENEL SAĞLIK SİGORTASINDAN ÖNCEKİ YEŞİLKART UYGULAMASI
3816 sayılı“Ödeme Gücü Olmayan Vatandaşların Tedavi Giderlerinin Yeşil Kart VerilerekDevlet Tarafından Karşılanması Hakkında Kanun” 03.07.1992 tarih 21273 sayılıResmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Kanunun amacı, hiçbir sosyalgüvenlik kurumu güvencesi altında olmayan ve sağlık hizmetleri giderlerinikarşılayacak durumda bulunmayan Türk vatandaşlarının bu sağlık hizmetleri giderlerininGenel Sağlık Sigortası uygulamasına geçilinceye kadar, devlet tarafındankarşılanmasıdır.
Yeşil KartKanunu olarak da isimlendirilen 3816 sayılı Kanunun uygulamasında, hiçbirsosyal güvencesi bulunmayan, aylık aileiçindeki gelir payı asgari ücretin 1/3’den düşük olan ve Türkiye’de ikamet eden vatandaşlara yeşil kart veriliyordu. Bu durumda olan vatandaşlar, illerde valilikler, ilçelerdekaymakamlıklara müracaat ediyorlar; il/ilçe idare kurullarınca gelir testine tabi tutuluyorlardı. Yapılan test sonucuna göre, belirtilenkriterin altında geliri bulunduğu belirlenen vatandaşlara yeşil kart veriliyorve bu kişilerin isimleri sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarınabildiriliyordu. Yeşilkartlıların, sağlıkhizmetleri aile hekimlerince, Sağlık Bakanlığı hastanelerinde sağlanıyordu.Yeşilkartlılar, üniversite hastanelerine ve özel sağlık hizmet sunucularınagidemiyorlardı. Yönetmelikteki[1],şartların oluşması halinde ise üniversite hastanelerine sevkle gidebiliyorlardı(Yön.Mad.15). Yeşilkartlıların sağlık hizmet bedelleri, Sağlık Bakanlığıbütçesine konulan ödenekten karşılanıyordu (3816 say. Kanun Md.9) Yeşil kartalan vatandaşlardan, muayene, ilaç, ortez – protez, optik katılım payıalınıyordu.
YEŞİL KART ALANLARIN GENEL SAĞLIKSİGORTASINA DEVRİ
Yeşil kartalan vatandaşlar, GSS reformu ile birlikte doğrudan sistemealınmamışlardır. Tedrici bir yöntemizlenmiştir. 5510 sayılı Kanunun Geçici 12’inci maddesinde, Kanunun 60/c.1 maddesinin 2 yıl süreyleuygulanmayacağı hükmü yer alıyordu. Bunun anlamı, 3816 sayılı Yeşil KartKanunun 2 yıl daha uygulanmaya devam edileceği, 5510 sayılı Kanunun yürürlüktarihinden sonra 2 yıl içinde yeşilkartlıların GSS’ye devrolacağıydı. Zaman içinde, Kanunun bu maddesindedeğişiklikler yapıldı; en son 16.06.2010 tarih 5997 sayılı Kanunun 7’incimaddesiyle yapılan değişikle Kanunun 60/c.1 maddesinin 01.01.2012 tarihi itibariyle uygulanacağıhükmü gereği 9 milyon 211 bin[2]yeşil kart almış vatandaşımız, GSSkapsamına alınmıştır. Bu noktada vurgulanması gereken konu; yeşil kartlılar artık genel sağlık sigortalısıdırlar; adlarınaHazine tarafından SGK’ya genel sağlık sigortası primi ödenecektir. Vurgulamaktayarar görüyoruz: Kişilerin Genel Sağlık Sigortalısı olması kanuni zorunluluktur. Kişilerinekonomik gücüne ve isteğine bağlı değildir (5510 say. Kanun Md.92).
YEŞİL KART ALAN VATANDAŞLARIN GENEL SAĞLIKSİGORTASINDAN YARARLANMA ŞARTLARI
Yeşil kartalan vatandaşların veri tabanı bilgileri, olduğu gibi SGK veri tabanınaaktarıldı. Böylelikle 01.01.2012 tarihi itibariyle GSS’li olan yeşil kart alanvatandaşların, yeşil kart vizeleri doluncaya kadar herhangi bir işlemyapmalarına gerek olmaksızın yeşil kart sağlık hizmetlerinden yararlanmayadevam edeceklerdir. Vizeleri dolması halinde, bir ay içinde ikametgahının bağlıbulunduğu Sosyal Yardımlaşma veDayanışma Vakıflarına, (bundan sonra ‘Vakıf’ olarak adlandırılacaktır) gelirtesti yaptırmak için müracaat edeceklerdir. Vakıf tarafından yapılan gelir testi sonucu,SGK’ya bildirilecektir. Gelir testisonucuna göre kişilerin ödeyeceği GSS primi belirlenmiş olacaktır.
Kişinin aileiçindeki geliri asgari ücretin 1/3’den az ise kişi 5510 sayılı Kanunun ‘60/c.1’kapsamında; 1/3’ten fazla ise 60/g kapsamında GSS’li olarakdeğerlendirilecektir. 60/g statüsündeki sigortalılar üç kategoriye ayrılmaktadırlar: Aile içindekiortalama gelirleri asgari ücretin 1/3’ü ile asgari ücret tutarı kadar olan 1. grup, aile içindeki ortalama geliri asgari ücret ile asgari ücretin 2 katıtutarında olan 2.grup ve gelirleriasgari ücretin 2 katından fazla olan 3.grup. 60/c.1’lilerin GSS primleri asgari ücrettutarı esas alınarak devlet tarafından ödeneceğinden, bu statüdekisigortalıların ayrıca prim ödemeleri gerekmemektedir. 60/g’lilerin GSS primleri ise kendileritarafından ödenmesi gerekmektedir. 1.gruptakilerin prim matrahı asgari ücretin 1/3’ü; 2.grubun primmatrahı asgari ücret ve 3.grubun prim matrahı ise asgari ücretin 2 katıdır(5510 say. Kanun Md.80/4). Diğer sigorta kollarına tabi olmayıp, yalnızca GSSsigortalısı olan 60/c.1 ve 60/g statüsündeki sigortalıların GSS prim nispetleri%12.dir (5510 say.Kanun Md.81/1.f) 60/g’listatüsündeki sigortalıların 60 günden fazla GSS prim borcu bulunmasıhalinde GSS hizmetlerindenyararlanamayacaklardır (5510 say. Kan. Md.67/1.b). Konunun daha kolay anlaşılmasıiçin gelir ve prim tutarlarının tablo halinde gösterilmesi gereği vardır.
Gelir Testi Sonucu Aile İçindeki Kişi Başına Düşen Ortalama Aylık Gelir Ödemesi Gereken Prim Tutarı Devlet tarafından ödenecektir Devlet tarafından ödenecektir.
Not: Tablo, SGK Basın ve Halkla İlişkilerMüşavirliğinin 02.01.2012 tarihli Basın Açıklamasındaki veriler esas alınarakhazırlanmıştır. Tabloda yer alan ‘yeşilkart’, ‘1.grup’, ‘2.grub’ ve ‘3.grup’ibareleri, kanunda ve yönetmelikte yer almamaktadır. Konunun daha kolayanlaşılması için kullanılmıştır.
Gelir testiuygulamasını kısaca açıklama gereği vardır: Konu ile ilgili Genel SağlıkSigortası Kapsamında Gelir Testi, Tescil ve İzleme Sürecine ilişkin Usul veEsaslar Hakkında Yönetmelik, (bundan sonra kısaca ‘Yönetmelik’ olarakadlandırılacaktır) 28.12.2011 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmıştır.Yönetmeliğe göre, gelir testine tabitutulacak aile, eş, evli olmayan çocuk, büyük ana ve büyük babadan oluşankişileri kapsamaktadır. Temel koşul, bu kişilerin aynı adreste oturmalarıdır.Çocuklar eğitim amacıyla, başka bir yerde geçici olarak ikamet ediyor olsalardahi aileye dâhildirler.
Müracaat,adrese dayalı nüfus kayıt sistemindeki kişilerin adresleri baz alınarak il veilçe idari sınırları içindeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarınayapılacaktır. Aynı aile içinde birdenfazla kişi gelir tespitine tabi tutulacak ise tek bir başvurunun yapılması vegelir tespitine tabi tutulacakların isimlerinin aynı başvuru formuna yazılmasıyeterli olacaktır.
Gelirtestinde, aile bireylerinin tüm harcamaları, taşınır ve taşınmazları ilebunlardan doğan hakları, puanlama formülüyle bulunacak gelirleri, servetverileri dikkate alınarak geliştirilen gelir testi ölçütü kullanılacaktır. YönetmeliğinGeçici 1.maddesinde, bahse konu puanlama formülü hazırlanıncaya kadar haneziyaretlerinden elde edilecek verilerin kullanılacağı hükmü yer almaktadır.Yönetmelik hükmünden anlaşıldığı kadarıyla, puanlama formülü henüzoluşturulmamıştır.
Mevcutuygulamada gelir testinin, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından uygulanmakta olan, ‘Tek Adımda Hizmetten TekTuşta Hizmet Dönemine Geçiş’ sloganlı, ‘Sosyal Yardım ve Bilgi Sistemi(SOYBİS)’ verileri, kişilerin müracaat formuna yazdıkları veriler ve haneziyaretlerinden elde edilen veriler baz alınarak yapıldığı anlaşılmaktadır. SOSBİS sisteminde, verilerin internetüzerinden değişik kamu kurumu verileri taranarak elde edilmektedir. Bu veriler, kişinin adres bilgileri, işsizliködeneği, kısa çalışma ödeneği, iş kaybı tazminatı, muhtaç aylığı, evde bakımaylığı, 2022 sayılı Kanuna göre aylık alıp almadıkları, alıyorlar isetutarı, vergi mükellefiyetlerinin olup olmadıkları, gayrimenkulü bulunup bulunmadığı, krediyurtlardan kredi alıp almadıkları, Gıda, Tarım ve 13-28 olarak açıklamayapıldığı Hayvancılık Bakanlığından destek alıp almadıkları, hayvanları var isesayısı gibi yaklaşık 11 başlık ve 25 ayrı sorgulama yapılmaktadır[3].
SOYBİS, çokönemli bir projedir. Bize göre en büyük eksikliği, kişilerin bankalardakimevduatın, kredi kartı harcamaların, borsadaki senetlerin ve diğer kişiseltasarruf verilerin ulaşamamış olmasıdır. 5510 sayılı Kanunun 100’üncü maddesine benzer kanuni bir yetkinin Vakfa verilmesi; Vakıf tarafından kişilerinbanka ve diğer alanlardaki gelir ve giderlerinin internet üzerinden sorgulamasınınyapabilmesi gerekir. Aksi takdirde, ‘Mercedesli yeşil kartlı’[4]eleştirileri eksik olmayacaktır. BazıVakıfların, gelir testi için müracaateden vatandaşları, banka banka dolaştırıp, bankalarda mevduatı olup olmadığını,kredi kartı kullanıyor ise kredi kartı harcama tutarlarını belirlemeyeçalıştığı duyumları yer almaktadır. İnternet çağında, halen eskidenkalma bu tür uygulamaların varlığı rahatsız edicidir. Vatandaş odaklı hizmet anlayışı ilebağdaştığı da söylenemez. Belki bu noktada şu soru akla gelebilir; kişilerinbanka hesaplarının sorgulanması, kişinin özeline müdahale olarakdeğerlendirilebilir. Ancak, gelir testi, kişilerin muvafakati (oluru) ileyapılmaktadır. GSS’li olmak zorunludur, ancak, gelir testine tabi olmak zorunludeğildir. Dolayısıyla gelir testinemuvafakat veren kişi aynı zamanda bankahesaplarının sorgulamasına da rıza göstermiş anlamına geleceğinden kişininözeline müdahale olarak değerlendirilemeyecektir.
SONUÇ
Yeşil kartalan vatandaşlarımız ile herhangi bir sosyal güvencesi bulunmayanvatandaşlarımızın da GSS kapsamına alınmasıyla, GSS kapsamına alınma sürecihemen hemen tamamlanmış olacaktır. Yeşilkart alan vatandaşlarımızın sağlık harcamaları, daha önce Sağlık Bakanlığınakonulan bütçeden karşılanırken, 01.01.2012 tarihinden sonra GSS olmaları nedeniyle, sağlık giderleri SGK tarafından karşılanacak;SGK, yaptığı bu harcamalar karşısında, Hazineden GSS primi tahsil edecektir. Buaçıdan bakıldığında, devirden yeşil kart almış vatandaşlarımızınetkilenmeyeceği söylenilebilir. GSS, uygulamalarından asıl etkilenecekkesim, herhangi sosyal güvencesibulunmayan kesimdir. GSS’nin zorunlu sigorta olması nedeniyle, bu guruptakikişiler, SGK tarafından 5510 sayılıKanunun 60/g maddesi gereğince re’sen GSS, kapsamına alınacaklar, primtahakkuku yapılacak; primler süresi içinde ödememeleri halinde ise zorunlutahsilat başlatılacaktır. Herhangi bir sosyal güvencesi olmayanvatandaşlarımızın, yüksek GSS prim yüküyle karşı karşıya kalmamaları için biran önce Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarına gelir testi içinbaşvurmaları gerekmektedir.
*İzmir Sosyal Güvenlik İl Müdür Yrd.
[1] ÖdemeGücü olmayan Vatandaşların Tedavi Giderlerinin Devlet Tarafından Karşılanmasıve Yeşil Kart Uygulaması Hakkında Yönetmelik, R.G.13.08.1992/21314
[2] SGK Aylık İstatistikBülteni, Ağustos/2011, s.75.
[3] Aile ve Sosyal PolitikalarBakanlığı, Sosyal Yardım Bilgi Sistemi Projesi (SOYBİS), http://www.aile.gov.tr/tr/html/118/Sosyal+Yardim+Bilgi+Sistemi+_Soybis(16.01.2012)
[4] Megamagazin, Çalışma veSosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik, “Mercedes'li 'Yeşil Kart' sahipleribulunacak! “ dedi. “http://www.medimagazin.com.tr/ana-sayfa/guncel/tr-mercedesli-yesil-kart-sahipleri-bulunacak-1-11-17517.html(16.01.2012)
|
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Yeşil Kart Alan Vatandaşlarımız Genel Sağlık Sigortalısı Oldular" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Yılmaz Topcuk'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
|
|
Yeşil Kart Alan Vatandaşlarımız Genel Sağlık Sigortalısı Oldular
